TỐI BA MƯƠI – THẠCH LAM

Trong khoảnh khắc giao thừa, khi mọi nẻo đường tràn ngập hơi xuân, nhà nhà đón năm mới với niềm vui đoàn viên, ai lại không mong được sống trong hơi ấm gia đình, bên ánh lửa sum vầy? Nhưng có những cuộc đời dường như bị thời gian lãng quên, lặng lẽ đón năm mới giữa nỗi cô đơn, nỗi buồn thăm thẳm và những ký ức mờ xa. “Tối ba mươi” của Thạch Lam chính là câu chuyện về một đêm cuối năm như thế. Không rộn ràng tiếng cười, không đượm sắc thắm mai đào, truyện dẫn dắt ta vào tâm hồn lạnh giá của hai người con gái mỏi mệt trong cuộc đời trụy lạc. Cùng cô Diệu Thu tìm hiểu truyện ngắn xúc động này nhé!

Căn phòng trọ nhà “săm” nơi Huệ và Liên sống hiện lên trong những nét vẽ tả thực đầy xót xa: một không gian ẩm ướt, tồi tàn với giường sắt han gỉ, cái bàn gỗ mốc và những mảng tường bẩn ố. Không gian ấy, dưới ánh đèn leo lét, vừa là hiện thân của cái nghèo, vừa như giam cầm những ước mơ tuổi trẻ đã bị cuộc đời vùi lấp. Giữa không khí ấy, hình ảnh Liên loay hoay dọn đồ để chuẩn bị cúng giao thừa, những món ăn Tết giản tiện như giò, bánh chưng, vài quả cam đỏ… dường như càng làm nổi bật hơn cái nghèo nàn và sự thiếu thốn cả về vật chất lẫn tinh thần. Không còn sự háo hức của ngày Tết, cũng chẳng có sự an ủi của gia đình, hai người lặng lẽ trải qua giờ phút thiêng liêng ấy với những cảm giác chông chênh và trơ trọi đến quặn lòng.

Thạch Lam khéo léo khơi dậy nỗi đau từ những chi tiết nhỏ nhất, không cần đến những ngôn từ bi lụy hay than khóc. Giây phút Huệ và Liên bối rối tìm một vật để cắm hương cho mâm cúng, đôi tay đã đặt lên chiếc cốc bẩn ở góc phòng – vật mà những khách làng chơi cũng chê bai – chính là khoảnh khắc thấm thía nhất của sự tủi hổ. Liên im bặt, cúi đầu xấu hổ. Hình ảnh ô uế vừa lóe lên đã như nhát dao cứa vào lòng tự trọng. Cái nghèo, cái dơ bẩn của kiếp sống ấy không chỉ dày vò thể xác mà còn len lỏi vào những ký ức trong trẻo đã xa. Nhưng điều đau xót nhất là cả hai đều không có đủ sức chống cự. Họ đành nuốt nỗi nhục vào trong, làm ngơ trước sự thật phũ phàng, vì chẳng còn sự lựa chọn nào khác.

Nhưng chính trong khoảnh khắc tăm tối nhất, tình bạn giữa Huệ và Liên lại hé lên một ánh sáng ấm áp. Khi Liên bật khóc nức nở trước bàn cúng nghèo nàn, Huệ nhẹ nhàng vỗ về bạn như để truyền đi một chút an ủi mong manh. Họ cùng chung một số phận, cùng chia sẻ nỗi cô đơn của những kẻ bị xã hội ruồng bỏ, bị ký ức của một cuộc đời tử tế ám ảnh mãi không nguôi. Hành động ôm chặt lấy nhau trong giây phút chuyển giao năm mới là nỗ lực cuối cùng để xua tan cái lạnh lẽo đang bủa vây. Nhưng ngoài kia, tiếng pháo giao thừa cứ vang lên, những ngôi nhà sáng ánh đèn vẫn ríu rít tiếng cười, khiến sự trơ trọi của họ lại càng thêm rõ rệt.

Thạch Lam viết “Tối ba mươi” không phải để kể một câu chuyện bi thương với những biến cố dữ dội, mà như để khơi gợi lòng trắc ẩn trong người đọc, dẫn dắt ta đến những góc tối bị che lấp sau vẻ ngoài nhộn nhịp của cuộc sống. Bằng giọng văn giản dị nhưng đầy sức gợi, ông vẽ nên những hình ảnh không cần tô vẽ cũng đủ lay động lòng người. Mưa bụi bay tơi tả trên con phố Hà Nội vắng lặng, căn phòng trọ nhà “săm” tràn ngập sự lạnh lẽo, hay giọt nước mắt không cầm được của Liên đều là những chi tiết nhỏ nhưng khắc họa rất thật nỗi đau của kiếp người lầm lỡ. Đó là một nỗi buồn không tên, một sự chán chường đến mỏi mệt, nhưng đồng thời cũng là lòng khao khát về những tháng ngày đã mất – khát vọng được sống thanh sạch mà hai cô gái trẻ từng ao ước.

Giây phút cuối cùng của truyện – khi tiếng pháo giao thừa vang lên khắp nơi, và hai chị em chỉ có thể nương tựa vào nhau trong im lặng – chính là giây phút lắng đọng nhất, để lại âm hưởng day dứt mãi trong lòng người đọc. Ta không biết liệu năm mới sẽ mang đến cho Huệ và Liên điều gì, chỉ biết rằng họ đang sống trong một hiện tại quá xa rời hạnh phúc.

Thạch Lam đã thổi vào “Tối ba mươi” một nỗi buồn sâu lắng nhưng cũng đầy nhân văn, như một lời nhắc nhở về những số phận nhỏ bé và mỏng manh trong xã hội. Giữa ánh sáng của pháo hoa và những lời chúc tụng, ông để lại một góc khuất với bóng tối của những giấc mơ tàn, như muốn nhắn nhủ rằng: hạnh phúc không phải điều gì ai cũng có thể nắm giữ, và đôi khi, chỉ cần một cái nắm tay thật chặt cũng là cả một ngọn lửa trong đêm đông.

 

Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!

 

Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!

 

Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995

#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu

Website: https://letrandieuthu.com/