📘 GIỌT THƯƠNG TRONG MÙA ĐÓI – TẤM LÒNG NHÂN HẬU CỦA NGƯỜI BÀ TRONG “MÙA GIÁP HẠT” 
Mùa giáp hạt về, nồi cơm độn toàn khoai sắn. Bà nghẹn ngào nói với đàn cháu nhỏ: “Sắp hết gạo rồi, các cháu ráng chịu khổ một chút. Hồi bà còn bé như các cháu, đến mùa giáp hạt, ngay cả khoai sắn cũng không có mà ăn…”. Nghe bà kể, tôi chợt nhớ về nạn đói năm 1945 mà trong tiết học Lịch sử mấy hôm trước, thầy giáo đã tái hiện rất chi tiết. Đời bà khổ từ lúc lọt lòng cho tới tận về già, khi đã gần bước sang tuổi tám mươi vẫn còn chịu cảnh bần hàn, cơ cực. Thương bà, sau bữa cơm, tôi dặn đứa em không được vòi vĩnh, làm nũng bà.
Rồi thì gạo trong chum hết sạch, bà phải tất tưởi mang rá sang nhà bên vay gạo. Dù gạo trong chum cũng đã vơi cạn, nhưng chẳng chút đắn đo, bà hàng xóm vẫn niềm nở cho bà tôi vay mấy bát gạo liền, lại còn cho thêm khúc cá đồng kho mặn.
[…] Những ngày tiếp đó, để tiết kiệm chút gạo ít ỏi mới vay được, bà cháu tôi đành phải ăn cháo rau má trộn với muối lạc, ba phần gạo, đến bảy phần là rau má thái nhỏ. Nuốt thìa cháo nóng vào lòng rồi mà cổ họng vẫn còn đắng đót. Đứa em tôi không quen ăn cháo rau má nên nôn thốc, nôn tháo. Bà thương trào nước mắt, liền buông đũa, lật đật nhóm bếp nấu cơm cho em.
Đêm nằm bên bà, tôi nghe rõ tiếng bà thở dài trầm buồn, mỏi mệt. Suốt mấy đêm liền, bà cứ thao thức trở mình mà không sao chợp mắt nổi. Tôi biết những ngày như thế này, bà có hàng trăm thứ phải lo nghĩ. Chủ nợ mấy quán tạp hóa ngoài chợ cũng đã đánh tiếng. Bà ngày càng gầy sọp đi. Khóe mắt hốc hác. Da dẻ xuống sắc vàng vọt. Tài sản có giá trị lớn nhất trong nhà lúc ấy là con nghé non chưa tròn hai năm tuổi, bà đành ngậm ngùi bán đi. Còn nhớ hôm đó, khi người đàn ông đi đôi ủng da màu đen lẳng lặng dắt con nghé ra khỏi cổng, tôi và em tôi đã chạy theo òa khóc nức nở. Số tiền bán con nghé cũng chỉ vừa đủ trang trải nợ nần và mua thêm nửa yến gạo.
Trong một bữa tối, nhường phần cơm trắng cho đàn cháu nhỏ, bà ăn củ chuối luộc chấm nước mắm. Bà cười bảo: “Lúc trưa bà ăn cơm giờ vẫn còn no lắm. Với lại bà thích ăn củ chuối hơn”. Tự dưng lồng ngực nhói lên nghèn nghẹn, tôi đáp lại: “Cháu cũng thích ăn củ chuối hơn ăn cơm. Bà xem kìa, cơm trắng vẫn còn nhiều quá!”. Bà ôm hai đứa cháu nhỏ côi cút vào lòng, đôi mắt lại rơm rớm nước…
(Trích Mùa giáp hạt – Phan Đức Lộc, Nguồn: https://baoquangbinh.vn/van-hoa-van-nghe/201504/mua-giap-hat-2124378/)
📘Có những tác phẩm văn chương không cần đến những biến cố lớn lao, chỉ bằng vài lát cắt giản dị của đời sống thôi, người đọc vẫn thấy lòng mình nghẹn lại vì tình người ấm áp. Giữa những ồn ào của cuộc sống hiện đại, “Mùa giáp hạt” của Phan Đức Lộc như một khúc hát lặng lẽ, gợi nhớ về những mùa đói nghèo thấm đẫm tình thương nơi làng quê Việt. Ở đó, cái đói không chỉ là nỗi đau vật chất mà còn là tấm gương soi chiếu vẻ đẹp của lòng nhân hậu, của tình bà cháu chan chứa yêu thương.
📘 Phan Đức Lộc là cây bút giàu trăn trở về thân phận con người, đặc biệt là những kiếp người nhỏ bé trong cuộc sống nông thôn lam lũ. Tác phẩm “Mùa giáp hạt” tiêu biểu cho ngòi bút nhân đạo và tinh tế ấy. Với giọng kể dung dị, thấm đẫm hơi thở đời thường, nhà văn đã tái hiện một câu chuyện cảm động về người bà và đàn cháu nhỏ trong mùa thiếu đói, qua đó thể hiện tình thương vô bờ bến, lòng hi sinh âm thầm của những con người bình dị mà cao quý.
📘 Ngay từ những dòng đầu truyện, khung cảnh mùa giáp hạt đã hiện lên thật rõ nét: “Nồi cơm độn toàn khoai sắn. Bà nghẹn ngào nói với đàn cháu nhỏ: ‘Sắp hết gạo rồi, các cháu ráng chịu khổ một chút…’”. Chỉ bằng vài chi tiết ngắn gọn, người đọc đã cảm nhận được bầu không khí thiếu thốn, quạnh quẽ bao trùm căn bếp nhỏ. “Mùa giáp hạt” không chỉ là một mốc thời gian mà là biểu tượng của nghèo đói, của sự chật vật, của vòng luẩn quẩn mà bao kiếp người nông dân phải gánh chịu. Trong bối cảnh ấy, hình ảnh người bà hiện lên như điểm sáng của lòng nhân hậu và đức hi sinh.
📘 Cả đời bà là một chuỗi dài những cơ cực. Bà khổ “từ lúc lọt lòng cho tới tận về già”, gần tám mươi tuổi vẫn chưa thoát khỏi cảnh bần hàn. Ở bà, ta bắt gặp phẩm chất quen thuộc của người phụ nữ Việt Nam: chịu thương, chịu khó, nhẫn nại và giàu hi sinh. Khi gạo trong chum cạn, bà tất tưởi sang nhà bên vay gạo, một hành động tưởng nhỏ mà chứa đựng bao nỗi lo toan. Cảm động thay, người hàng xóm dù cũng chẳng khá giả gì vẫn vui lòng “cho vay mấy bát gạo liền, lại còn cho thêm khúc cá đồng kho mặn”. Tình làng nghĩa xóm trong nghèo khó ấy làm sáng lên vẻ đẹp truyền thống của con người Việt: càng khổ càng thương nhau, càng đói càng biết sẻ chia.
📘 Những ngày sau đó, để tiết kiệm chút gạo ít ỏi, bà cháu chỉ dám ăn “cháo rau má trộn với muối lạc”. Đứa em nhỏ không quen ăn nên “nôn thốc, nôn tháo”, khiến bà thương đến trào nước mắt, liền buông đũa, nhóm bếp nấu cơm cho em. Cảnh tượng ấy khiến người đọc nghẹn ngào. Trong cơn đói, người bà vẫn dành hết phần tốt cho con cháu, chẳng màng bản thân. Đêm đến, “bà thao thức trở mình mà không sao chợp mắt nổi”, tiếng thở dài của bà là tiếng nặng trĩu của nỗi lo, của thương yêu, của một tấm lòng hiền hậu giữa nghèo nàn. Khi túng quẫn đến mức phải bán “con nghé non chưa tròn hai năm tuổi”, bà không oán than, chỉ lặng lẽ chấp nhận, để rồi nhường từng hạt cơm cuối cùng cho cháu nhỏ. Cái đẹp của nhân vật bà chính là vẻ đẹp của hi sinh, âm thầm, lặng lẽ mà lay động lòng người.
📘 Cao trào xúc động nhất là bữa cơm tối, khi bà nhường phần cơm trắng cho cháu, chỉ ăn “củ chuối luộc chấm nước mắm”, miệng cười mà nói: “Bà thích ăn củ chuối hơn”. Câu nói giản dị nhưng chan chứa nỗi xót xa. Đó là tình thương bao la của người bà, một tình thương không cần nói nhiều, chỉ cần hành động. Và đứa cháu nhỏ cũng cảm nhận được tình yêu ấy, bèn nói dối lại: “Cháu cũng thích ăn củ chuối hơn ăn cơm”. Tình thương đã được nối tiếp, lan tỏa trong sự đồng cảm sâu sắc. Cái đói không còn là nỗi sợ, mà trở thành phép thử của tình người, của tình thân ruột thịt.
📘 Bằng giọng văn nhẹ nhàng, mộc mạc, Phan Đức Lộc không miêu tả cái đói bằng sự bi lụy mà để người đọc tự cảm nhận nỗi khổ qua từng chi tiết chân thực. Tác phẩm mang giá trị hiện thực sâu sắc khi phản ánh cuộc sống cơ cực của người dân quê, đồng thời thể hiện giá trị nhân đạo khi ca ngợi vẻ đẹp của tình bà cháu, của tình làng nghĩa xóm và nghị lực con người trong gian khó. Trong cái khổ, con người vẫn giữ được niềm tin, lòng nhân hậu và khát vọng sống, đó là điều làm nên sức sống lâu bền của dân tộc Việt.
📘 “Mùa giáp hạt” không chỉ là một truyện ngắn về nạn đói mà còn là một khúc ca nhân ái. Nó khiến người đọc xúc động và trân trọng hơn những giá trị bình dị trong đời sống: bát cơm, tấm lòng, tình thân và sự sẻ chia. Qua ngòi bút tinh tế và tấm lòng nhân hậu của Phan Đức Lộc, ta nhận ra rằng dù cuộc đời có khắc nghiệt đến đâu thì tình người vẫn luôn là thứ ánh sáng dịu dàng, không bao giờ tắt.
Nguồn ảnh minh họa: Sưu tầm
———————————-
Học Văn Bằng Công Thức Cùng Cô Diệu Thu – Học chuẩn, thi chuẩn
Hotline: 0833.873.089
Địa chỉ: Ngõ 123, Thuỵ Phương, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Website: https://letrandieuthu.com
#hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu