🌼 “TIẾNG RU” CỦA TỐ HỮU – LỜI MẸ, LỜI ĐỜI NUÔI LỚN TÂM HỒN CON NGƯỜI VIỆT NAM
Con ong làm mật, yêu hoa
Con cá bơi, yêu nước; con chim ca, yêu trời.
Con người muốn sống, con ơi
Phải yêu đồng chí, yêu người anh em.
Một ngôi sao chẳng sáng đêm
Một thân lúa chín, chẳng nên mùa vàng.
Một người – đâu phải nhân gian?
Sống chăng, một đốm lửa tàn mà thôi!
Núi cao bởi có đất bồi
Núi chê đất thấp núi ngồi ở đâu?
Muôn dòng sông đổ biển sâu
Biển chê sông nhỏ, biển đâu nước còn?
Tre già yêu lấy măng non
Chắt chiu như mẹ yêu con tháng ngày.
Mai sau con lớn hơn thày
Các con ôm cả hai tay đất tròn.
-Tố Hữu-
Ba khổ thơ đầu bài này được sử dụng trong SGK tập đọc cấp I trong nhiều năm.
🌼 Từ ngàn đời nay, tiếng ru của mẹ vẫn là khúc nhạc êm đềm nuôi dưỡng tâm hồn con trẻ, là dòng sữa ngọt lành khởi nguồn cho tình yêu, lòng nhân hậu và lẽ sống đẹp của con người Việt Nam. Trong dòng chảy thi ca cách mạng, có một “tiếng ru” không chỉ để đưa giấc ngủ ấu thơ mà còn đánh thức trong mỗi người niềm tự hào, tinh thần gắn bó và yêu thương đồng loại, đó là bài thơ “Tiếng ru” của Tố Hữu.
🌼 Tố Hữu (1920 – 2002) là nhà thơ lớn của nền thơ ca Việt Nam hiện đại, người đã đưa lý tưởng cách mạng vào thơ bằng giọng điệu trữ tình, tha thiết và đậm chất dân tộc. Thơ ông là sự hòa quyện giữa tình yêu con người và niềm tin vào sức mạnh cộng đồng. Bài thơ “Tiếng ru”, sáng tác trong giai đoạn đầu của cách mạng, là một trong những tác phẩm tiêu biểu cho phong cách ấy. Bằng lời ru ngọt ngào, nhà thơ gửi gắm một triết lý sống nhân văn, giản dị mà sâu sắc: con người chỉ thực sự sống khi biết yêu thương, đoàn kết và cống hiến cho nhau.
🌼 Ngay từ những câu thơ mở đầu, Tố Hữu đã cất lên tiếng ru dịu dàng như hơi thở của mẹ:
“Con ong làm mật, yêu hoa
Con cá bơi, yêu nước; con chim ca, yêu trời.
Con người muốn sống, con ơi
Phải yêu đồng chí, yêu người anh em.”
Những hình ảnh quen thuộc như ong, cá, chim gợi nên thế giới tự nhiên gần gũi mà ẩn chứa một quy luật bất biến: sự sống tồn tại nhờ tình yêu và sự gắn bó. Từ quy luật của tự nhiên, nhà thơ nhẹ nhàng mở ra quy luật của con người: “Con người muốn sống, con ơi / Phải yêu đồng chí, yêu người anh em.” Ở đây, giọng thơ không chỉ là lời ru của mẹ dạy con mà còn là lời nhắn gửi của thế hệ đi trước dành cho thế hệ mai sau. Tình yêu thương, lòng nhân ái và tinh thần đồng chí chính là nền tảng cho sự sống đích thực của con người.
🌼 Nếu ở khổ thơ đầu, nhà thơ khơi gợi tình yêu thương thì khổ thứ hai lại nhấn mạnh ý nghĩa của sự gắn bó, đoàn kết giữa con người với nhau:
“Một ngôi sao chẳng sáng đêm
Một thân lúa chín, chẳng nên mùa vàng.
Một người – đâu phải nhân gian?
Sống chăng, một đốm lửa tàn mà thôi!”
Bằng hệ thống hình ảnh ẩn dụ giàu sức gợi như ngôi sao, thân lúa, một người, Tố Hữu khẳng định rằng con người chỉ thật sự có giá trị khi sống giữa cộng đồng, vì cộng đồng. Một vì sao lẻ loi không thể thắp sáng bầu trời, một thân lúa chín chẳng thể làm nên mùa vàng, và một con người cô độc, tách rời nhân loại chỉ như “đốm lửa tàn” yếu ớt, sớm lụi tắt. Tố Hữu không hô hào, không giảng giải, mà để chân lý ấy thấm dần qua từng vần thơ ngọt ngào, tha thiết.
🌼 Mạch cảm xúc tiếp tục được nối dài bằng những suy tư mang màu sắc triết lý, sâu xa mà giản dị. Tố Hữu khéo léo mượn quy luật của thiên nhiên để nói về đạo lý làm người:
“Núi cao bởi có đất bồi
Núi chê đất thấp, núi ngồi ở đâu?
Muôn dòng sông đổ biển sâu
Biển chê sông nhỏ, biển đâu nước còn?”
Ở đây, nhà thơ đã dùng phép đối lập để nêu bật mối quan hệ tương trợ giữa vạn vật. Núi phải nhờ đất mà cao, biển phải nhờ sông mà sâu. Nếu núi chê đất thấp, nếu biển chê sông nhỏ, thì chính chúng cũng đánh mất nguồn sống của mình. Ẩn sau những hình ảnh giản dị ấy là bài học sâu sắc về lòng khiêm nhường, biết ơn và trân trọng những điều bình dị quanh ta. Con người không thể tự cho mình là trung tâm của vũ trụ, bởi mỗi cá nhân chỉ thực sự bền vững khi biết nương tựa, sẻ chia cùng người khác.
🌼 Tình yêu thương ấy còn được Tố Hữu nâng lên thành quy luật của sự kế thừa giữa các thế hệ trong khổ thơ cuối đầy ấm áp:
“Tre già yêu lấy măng non
Chắt chiu như mẹ yêu con tháng ngày.
Mai sau con lớn hơn thầy
Các con ôm cả hai tay đất tròn.”
Giọng thơ trở nên ngọt ngào, trìu mến như lời mẹ hiền ru con ngủ. Hình ảnh “tre già – măng non” là biểu tượng cho mối quan hệ truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam, thế hệ trước yêu thương, dìu dắt thế hệ sau bằng tất cả tấm lòng bao dung, chắt chiu. Câu thơ cuối mở ra một ước mơ lớn lao: mai này, con người sẽ “ôm cả hai tay đất tròn” – nghĩa là biết yêu thương, che chở, bảo vệ cuộc sống và thế giới bằng trái tim nhân hậu.
🌼 Có thể nói, “Tiếng ru” là một bài thơ triết lý bằng lời ru, mộc mạc mà sâu sắc. Tố Hữu đã khéo léo đưa những bài học đạo đức, tư tưởng nhân văn vào thơ ca bằng giọng điệu gần gũi, dễ đi vào lòng người. Bài thơ là minh chứng rõ nét cho phong cách nghệ thuật của ông, đậm đà tính dân tộc, chan chứa tình người và thấm đẫm lý tưởng sống cao đẹp. Những hình ảnh giản dị, đời thường như ong – hoa, sông – biển, tre – măng được nâng tầm thành biểu tượng của sự gắn bó, yêu thương và kế tục. Đó cũng là một trong những lý do khiến bài thơ được lựa chọn giảng dạy trong sách giáo khoa suốt nhiều năm, trở thành “tiếng ru” của cả dân tộc gửi đến con trẻ hôm nay và mai sau.
🌼 “Tiếng ru” của Tố Hữu không chỉ là khúc hát ru êm đềm trong tuổi thơ mà còn là tiếng hát của nhân nghĩa, của tình đời, tình người bất tận. Bài thơ khép lại nhưng âm điệu ru vẫn ngân nga trong lòng người đọc, như bàn tay mẹ khẽ đưa, như nhịp sống nhân hậu vẫn chảy mãi qua bao thế hệ. Và rồi ta nhận ra, giữa muôn điều lớn lao của cuộc đời, chỉ có tình yêu thương và lòng nhân ái mới khiến con người trở nên trọn vẹn và đáng sống hơn bao giờ hết.
Nguồn ảnh minh họa: Sưu tầm
———————————-
Học Văn Bằng Công Thức Cùng Cô Diệu Thu – Học chuẩn, thi chuẩn
Hotline: 0833.873.089
Địa chỉ: Ngõ 123, Thuỵ Phương, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Website: https://letrandieuthu.com
#hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu