📜 BIỂN MỘT BÊN VÀ EM MỘT BÊN – VẺ ĐẸP TÌNH YÊU TRONG THƠ TRẦN ĐĂNG KHOA 📜
“Anh ra khơi
Mây treo ngang trời những cánh buồm trắng
Phút chia tay, anh dạo trên bến cảng
Biển một bên và em một bên
Biển ồn ào, em lại dịu êm
Em vừa nói câu chi rồi mỉm cười lặng lẽ
Anh như con tàu lắng sóng từ hai phía
Biển một bên và em một bên
Ngày mai, ngày mai khi thành phố lên đèn
Tàu anh buông neo dưới chùm sao xa lắc
Thăm thẳm nước trời, nhưng anh không cô độc
Biển một bên và em một bên
Đất nước gian lao chưa bao giờ bình yên
Bão thổi chưa ngừng trong những vành tang trắng
Anh đứng gác. Trời khuya. Đảo vắng
Biển một bên và em một bên
Vòm trời kia có thể sẽ không em
Không biển nữa. Chỉ mình anh với cỏ
Cho dù thế thì anh vẫn nhớ
Biển một bên và em một bên…”
📜Trong mảng thơ viết về người lính biển, bài thơ “Thơ tình người lính biển” là một tác phẩm giàu sức lay động. Bài thơ không chỉ tái hiện vẻ đẹp tình yêu đôi lứa, mà còn khắc họa sâu sắc tình yêu Tổ quốc, tinh thần trách nhiệm của người lính nơi đầu sóng ngọn gió. Điệp khúc “Biển một bên và em một bên” trở thành sợi chỉ đỏ xuyên suốt, như một điệp khúc ngân dài trong tâm tưởng người lính, vừa tha thiết, vừa kiêu hãnh, vừa day dứt khắc khoải.
📜 Mở đầu bài thơ, Trần Đăng Khoa đã dựng nên khung cảnh chia tay đậm chất trữ tình:
“Anh ra khơi
Mây treo ngang trời những cánh buồm trắng
Phút chia tay, anh dạo trên bến cảng
Biển một bên và em một bên”
Cảnh bến cảng hiện lên thật sống động: trời cao, mây trắng, cánh buồm giăng căng gió, biển rộng mênh mông, tất cả gợi một không gian lớn lao, thiêng liêng của cuộc ra khơi. Nhưng giữa không gian hùng vĩ ấy, hiện diện một phút giây rất con người, rất riêng tư: phút chia tay của người lính với người yêu. Câu thơ giản dị nhưng thấm đẫm cảm xúc. Biển – biểu tượng cho lý tưởng, cho nhiệm vụ thiêng liêng của Tổ quốc. Em – biểu tượng cho hạnh phúc riêng tư, cho sự dịu dàng, an yên của đời thường. Cả hai cùng hiện diện, song hành, đặt người lính vào một sự lựa chọn không dễ dàng. Điệp khúc “biển một bên và em một bên” ở cuối khổ thơ như một tiếng ngân dài, diễn tả nỗi day dứt, vừa như một lời tự nhắc nhở, vừa như một lời khẳng định: người lính ra đi mang trong mình cả tình riêng và nghĩa lớn.
📜 Đến khổ thơ thứ hai, nhà thơ khắc họa rõ hơn sự giằng co trong trái tim người lính:
“Biển ồn ào, em lại dịu êm
Em vừa nói câu chi rồi mỉm cười lặng lẽ
Anh như con tàu lắng sóng từ hai phía
Biển một bên và em một bên”
Ở đây, Trần Đăng Khoa sử dụng thủ pháp đối lập để tạo hiệu quả nghệ thuật đặc sắc: biển thì “ồn ào”, em thì “dịu êm”. Một bên dữ dội, một bên nhẹ nhàng, khiến trái tim người lính rung lên những cung bậc cảm xúc khác nhau. Anh cảm nhận được sự ồn ào, thôi thúc của trách nhiệm, đồng thời cũng thấm thía sự dịu dàng, kín đáo của tình yêu. Hình ảnh ẩn dụ “anh như con tàu” mang nhiều tầng ý nghĩa. Con tàu ra khơi phải lắng nghe, phải chống chọi với muôn ngọn sóng. Người lính cũng thế, đang “lắng sóng từ hai phía”: từ biển cả bao la của Tổ quốc và từ “em” – sóng ngầm của con tim. Điệp khúc “biển một bên và em một bên” thêm lần nữa vang lên, như một lời khẳng định tình yêu song hành, không thể tách rời.
📜 Khi con tàu đã rời bến, vượt sóng ra khơi, người lính vẫn không hề cảm thấy đơn độc. Trong khổ thơ tiếp theo, tình yêu và niềm tin đã trở thành điểm tựa tinh thần vững chãi:
“Ngày mai, ngày mai khi thành phố lên đèn
Tàu anh buông neo dưới chùm sao xa lắc
Thăm thẳm nước trời, nhưng anh không cô độc
Biển một bên và em một bên”
Bức tranh được mở ra bằng hình ảnh thành phố lung linh ánh đèn và bầu trời rực sáng chùm sao. Trong khung cảnh mênh mông, thăm thẳm ấy, đáng lẽ con người phải thấy lạc lõng, cô đơn, nhưng trái lại, người lính vẫn thấy ấm áp, bởi tình yêu đã song hành cùng anh. Câu thơ “biển một bên và em một bên” ở đây không chỉ đơn thuần là nỗi nhớ, mà đã trở thành sức mạnh tinh thần. Chính tình yêu lứa đôi đã hòa quyện cùng tình yêu biển đảo, nâng đỡ, chở che cho người lính trong những đêm dài canh gác.
📜 Không chỉ dừng lại ở tình yêu riêng, Trần Đăng Khoa còn đặt nó trong bối cảnh lớn lao của đất nước, để thấy rằng tình yêu cá nhân luôn gắn liền với tình yêu Tổ quốc:
“Đất nước gian lao chưa bao giờ bình yên
Bão thổi chưa ngừng trong những vành tang trắng
Anh đứng gác. Trời khuya. Đảo vắng
Biển một bên và em một bên”
Hai câu thơ đầu gợi lên một thực tế đau thương: chiến tranh, mất mát, tang tóc. “Những vành tang trắng” là hình ảnh biểu tượng cho sự hi sinh của biết bao đồng bào, đồng chí. Trong bối cảnh đó, người lính hiện lên thật kiên cường. Anh đứng gác nơi đảo xa, giữa trời khuya tĩnh mịch, trong nỗi cô đơn nhưng cũng đầy tự hào. Ở đây, điệp khúc quen thuộc lại vang lên, khẳng định rằng dù trong gian khổ, mất mát, người lính vẫn mang trong tim cả biển và em – cả tình yêu đất nước và tình yêu lứa đôi. Hai nguồn sức mạnh ấy hòa quyện, nâng đỡ, trở thành lý tưởng sống, là niềm tin giúp người lính vững vàng trước sóng gió.
📜 Đoạn thơ cuối đưa cảm xúc lên đến cao trào, để rồi kết lại bằng một lời thề thủy chung vĩnh hằng:
“Vòm trời kia có thể sẽ không em
Không biển nữa. Chỉ mình anh với cỏ
Cho dù thế thì anh vẫn nhớ
Biển một bên và em một bên…”
Ở đây, Trần Đăng Khoa đã đặt nhân vật trữ tình vào tình huống giả định khắc nghiệt nhất: có thể một ngày nào đó, giữa chiến trường khốc liệt, anh sẽ phải đối diện với cái chết. Khi ấy, không còn em, không còn biển, chỉ còn “mình anh với cỏ”, một hình ảnh gợi về nấm mồ xanh cỏ. Nhưng ngay cả trong tình huống bi thương ấy, người lính vẫn khẳng định: tình yêu vẫn còn, nỗi nhớ vẫn vẹn nguyên. Câu thơ “biển một bên và em một bên” lặp lại như một khúc ca bất tử, khẳng định tình yêu riêng hòa quyện cùng tình yêu Tổ quốc, vượt lên cái hữu hạn của đời người, để trở thành bất diệt.
📜 Như vậy, “Thơ tình người lính biển” không chỉ là một khúc tình ca của đôi lứa, mà còn là bản anh hùng ca về tình yêu quê hương, đất nước. Điệp khúc “biển một bên và em một bên” vừa là nỗi nhớ, vừa là lời khẳng định, vừa là tiếng hát thủy chung của người lính nơi đầu sóng ngọn gió. Bài thơ kết hợp hài hòa giữa chất trữ tình và chất sử thi, giữa tình yêu riêng tư và tình yêu cộng đồng, góp thêm một giai điệu đẹp vào bản hòa ca bất tận về con người Việt Nam trong chiến tranh và trong cuộc sống.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/