Nhắc đến Trần Đăng Khoa, người ta nhớ ngay đến hình ảnh một cậu bé “thần đồng thơ” với những vần thơ hồn nhiên, trong trẻo nhưng đầy cảm xúc và suy tư. Thơ ông là những lát cắt chân thực về làng quê Việt Nam, về tuổi thơ với những buổi trưa hè oi ả, góc sân nhỏ, cánh đồng lúa chín, những người mẹ, người cha lấm lem bùn đất nhưng tràn đầy yêu thương. Nhưng Trần Đăng Khoa không chỉ có thơ thiếu nhi, ông trưởng thành và tiếp tục sáng tác, để lại những bài thơ sâu sắc về cuộc đời, về chiến tranh, về tình yêu quê hương đất nước. Trải qua bao thăng trầm, thơ ông vẫn còn đó, đi cùng năm tháng, lặng lẽ len lỏi vào tâm hồn biết bao thế hệ người Việt. Hãy cùng cô Diệu Thu khám phá nhà thơ này.
Trần Đăng Khoa – một hiện tượng đặc biệt của thi ca Việt Nam, người được mệnh danh là “thần đồng thơ” từ khi còn rất nhỏ, đến nay vẫn là một trong những gương mặt tiêu biểu của nền văn học nước nhà. Nhắc đến Trần Đăng Khoa, người ta nhớ đến một cậu bé với những vần thơ dung dị mà sâu sắc, giàu hình ảnh mà cũng đầy tư duy, có thể khiến bất cứ ai cũng phải thán phục. Nhưng thơ ông không dừng lại ở những bài thơ thiếu nhi mà còn phát triển mạnh mẽ theo thời gian, trở thành những vần thơ của một tâm hồn trưởng thành, trải nghiệm và chiêm nghiệm. Dù viết về quê hương, về chiến tranh hay về cuộc đời, Trần Đăng Khoa vẫn luôn giữ được chất riêng của mình – một lối viết giản dị nhưng đi vào lòng người, một phong cách không lẫn với bất cứ ai khác.
Trần Đăng Khoa sinh năm 1958 tại Nam Sách, Hải Dương, lớn lên giữa khung cảnh làng quê Bắc Bộ thanh bình, nơi có dòng sông Kinh Thầy, những cánh đồng thẳng cánh cò bay, những buổi trưa hè nắng đổ và những buổi tối trăng sáng vằng vặc trên ao làng. Có lẽ chính môi trường ấy đã nuôi dưỡng trong ông một tình yêu quê hương sâu đậm, một tâm hồn nhạy cảm với thiên nhiên, với con người. Ông làm thơ từ rất sớm, và chỉ mới hơn 10 tuổi, tập thơ đầu tiên của ông đã ra đời, gây chấn động giới văn chương. Những bài thơ của Trần Đăng Khoa khi đó không chỉ là những vần thơ trẻ con đơn thuần, mà còn thể hiện một tầm nhìn đáng kinh ngạc của một cậu bé trước cuộc sống. Trong những tác phẩm như “Góc sân và khoảng trời”, “Mẹ ốm”, “Cây bàng”, “Đám ma bác giun”, “Hạt gạo làng ta”, ông không chỉ ghi lại những hình ảnh đời thường mà còn thổi hồn vào từng câu chữ, khiến người đọc cảm nhận được không chỉ cảnh vật mà còn cả tâm hồn, cảm xúc bên trong.
“Hạt gạo làng ta” là một trong những bài thơ nổi tiếng nhất của Trần Đăng Khoa, được đưa vào sách giáo khoa, trở thành bài học vỡ lòng cho biết bao thế hệ học sinh Việt Nam. Chỉ với những hình ảnh giản dị nhưng giàu ý nghĩa, bài thơ đã vẽ nên cả một quá trình lao động vất vả của người nông dân, từ lúc gieo mạ đến khi thu hoạch. Những câu thơ:
“Hạt gạo làng ta
Có vị phù sa
Của sông Kinh Thầy
Có hương sen thơm
Trong hồ nước đầy…”
không chỉ là những câu thơ đơn thuần về một hạt gạo, mà còn là lời ca ngợi những con người cần cù, những người mẹ, người cha đã đổ bao giọt mồ hôi, vất vả nơi đồng ruộng để làm nên hạt gạo trắng ngần. Đằng sau hình ảnh “hạt gạo” là cả một câu chuyện về cuộc sống lao động, về sự hy sinh, về tinh thần chịu thương chịu khó của con người Việt Nam.
Không chỉ có “Hạt gạo làng ta”, những bài thơ khác của Trần Đăng Khoa như “Góc sân và khoảng trời”, “Đám ma bác giun”, “Cây bàng” cũng đều là những bài thơ nổi bật, mang đến cho người đọc những hình ảnh thân thuộc của làng quê Việt Nam. Trong “Góc sân và khoảng trời”, ông viết về thế giới thu nhỏ của một đứa trẻ, nơi chỉ có mảnh sân nhỏ với những cánh bướm, tiếng ve kêu, cái chum nước, nhưng lại chứa đựng cả một bầu trời rộng lớn của trí tưởng tượng, của tâm hồn bay bổng.
Thế nhưng, thơ Trần Đăng Khoa không chỉ gắn liền với hình ảnh tuổi thơ. Khi trưởng thành, thơ ông cũng thay đổi, trở nên sâu sắc hơn, mang nặng những suy tư về cuộc đời, về chiến tranh, về thời cuộc. Nếu như trong những bài thơ thời thơ ấu, thiên nhiên hiện lên tươi đẹp, hiền hòa thì trong những bài thơ trưởng thành, thiên nhiên không còn chỉ là nơi ẩn chứa sự bình yên mà còn là chứng nhân của chiến tranh, của mất mát. Trong “Nghe thầy đọc thơ”, ông viết:
“Đất nước mình còn nghèo quá phải không thầy
Lúa trổ đòng mà gió thì không thổi
Cây bàng không có gió
Những cành bàng thẳng đuột chẳng buồn lay…”
Những câu thơ này không chỉ là sự quan sát mà còn chất chứa trong đó cả một nỗi niềm, một sự trăn trở về đất nước, về cuộc sống của những con người quanh mình. Cái nhìn của Trần Đăng Khoa khi lớn lên đã khác, không còn là cái nhìn chỉ thấy vẻ đẹp mà còn thấy cả những điều cần suy ngẫm, cần chiêm nghiệm.
Ngoài thơ, Trần Đăng Khoa còn được biết đến là một nhà phê bình sắc sảo. Ông viết nhiều bài bình luận về văn học, nghệ thuật, với lối viết hóm hỉnh nhưng không kém phần sâu cay. Những bài viết của ông về các nhà văn, nhà thơ khác không chỉ đơn thuần là những bài phê bình mà còn chứa đựng những góc nhìn độc đáo, những nhận xét khiến người ta phải suy ngẫm. Có lẽ chính vì thế mà nhiều người vẫn luôn chờ đợi những bài viết mới của ông, bởi mỗi bài viết không chỉ là một góc nhìn mà còn là một cuộc đối thoại, một sự tranh luận đầy thú vị về văn chương.
Trần Đăng Khoa không chỉ là một nhà thơ, một nhà phê bình, mà còn là một người lưu giữ những giá trị truyền thống, một người luôn trăn trở về cái hay, cái đẹp trong văn học và đời sống. Dù thời gian có trôi qua, dù thế hệ độc giả có thay đổi, thơ của Trần Đăng Khoa vẫn giữ nguyên giá trị, vẫn là những vần thơ đi vào lòng người, gợi lên bao ký ức, bao cảm xúc. Ông đã, đang và sẽ mãi là một phần không thể thiếu của nền thơ ca Việt Nam.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/