Có những bài thơ không chỉ để đọc, mà còn để cảm nhận và chiêm nghiệm về những giá trị bền vững trong cuộc đời. “Nói với con” của Y Phương là một bài thơ như thế. Đây không chỉ là lời tâm tình của một người cha dành cho con mà còn là bức tranh đầy tự hào về tình yêu quê hương, cội nguồn và sức sống mạnh mẽ của con người miền núi. Bài thơ nhắc nhở chúng ta về sự gắn kết gia đình, về truyền thống kiên cường của dân tộc, và trên hết là bài học sâu sắc về ý chí vươn lên trong cuộc sống. Hãy cùng cô Diệu Thu khám phá bài thơ này.
Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh gia đình ấm áp, nơi con lớn lên trong vòng tay yêu thương của cha mẹ:
“Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười”
Những câu thơ ngắn gọn, giàu nhịp điệu gợi lên hình ảnh một em bé chập chững bước đi trong sự che chở của cha mẹ. Tiếng nói, tiếng cười không chỉ là âm thanh quen thuộc mà còn là biểu tượng của hạnh phúc, của một tuổi thơ tràn ngập tình thương. Y Phương đã khéo léo tạo dựng một không gian gia đình ấm áp, nơi con được nuôi dưỡng cả về thể chất lẫn tinh thần. Từ mái nhà nhỏ bé ấy, con bước ra thế giới, mang theo hành trang quý giá là tình yêu thương và cội nguồn sâu xa của mình.
Từ không gian gia đình, bài thơ mở rộng đến quê hương, nơi “người đồng mình” sinh sống:
“Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng”
Hình ảnh “đan lờ cài nan hoa”, “vách nhà ken câu hát” khắc họa một cuộc sống lao động đầy chất thơ của người miền núi. Ở đây, thiên nhiên và con người hòa quyện vào nhau, thiên nhiên không chỉ cung cấp vật chất mà còn là nơi nuôi dưỡng tinh thần, bồi đắp tâm hồn con người. Những câu thơ giản dị mà đầy hình tượng ấy giúp người đọc cảm nhận được vẻ đẹp bình dị, chân chất của quê hương.
Nhưng quê hương không chỉ là nơi chốn, mà còn là một sức mạnh tinh thần, một bản lĩnh kiên cường mà người cha muốn truyền lại cho con:
“Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn”
Hai câu thơ sử dụng hình ảnh đối lập giữa “cao” và “buồn”, “xa” và “chí lớn”, gợi lên một tinh thần chịu đựng gian khổ để vươn lên. “Người đồng mình” có thể sống trong nghèo khó, nhưng họ không bao giờ bị hoàn cảnh khuất phục. Chính từ những khó khăn ấy mà họ hun đúc ý chí, biến gian lao thành động lực vươn lên. Đây không chỉ là bài học về nghị lực mà còn là lời nhắn nhủ thấm thía về lòng tự hào và ý chí tự lập.
Tinh thần ấy tiếp tục được khẳng định qua những câu thơ đầy sức mạnh:
“Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc”
Những câu thơ sử dụng điệp ngữ “sống” kết hợp với hình ảnh thiên nhiên hoang sơ, tạo nên một bức tranh sống động về con người miền núi. Họ không chỉ thích nghi với hoàn cảnh mà còn biết trân trọng những gì mình có, biến thử thách thành động lực. Người cha muốn con hiểu rằng, sống là phải mạnh mẽ, phải biết chấp nhận những gập ghềnh của cuộc đời mà không than vãn, không sợ hãi.
Và cuối cùng, bài thơ kết lại bằng một lời nhắn nhủ vừa giản dị, vừa sâu sắc:
“Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục
Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con.”
Lời dặn dò của người cha không chỉ hướng đến con mà còn là một thông điệp lớn hơn: dù con đi đâu, làm gì, hãy luôn giữ trong tim lòng tự hào về quê hương, về cội nguồn. Quê hương không chỉ là một địa danh, mà còn là một truyền thống, một tinh thần, một ý chí kiên cường. Người đồng mình có thể “thô sơ da thịt”, nhưng họ không bao giờ nhỏ bé trong tâm hồn. Và người cha mong rằng con cũng sẽ mang trong mình tinh thần ấy – kiên cường, bất khuất và đầy lòng tự tôn.
“Nói với con” của Y Phương không chỉ là một bài thơ về tình cha con mà còn là một bản tuyên ngôn về sức mạnh của cội nguồn và ý chí con người. Nó khắc họa một hình ảnh quê hương mộc mạc nhưng tràn đầy yêu thương, một tinh thần dân tộc giản dị mà cao đẹp. Qua đó, bài thơ không chỉ chạm đến trái tim người đọc mà còn để lại một bài học sâu sắc: Dù đi đâu, làm gì, cội nguồn luôn là điểm tựa, là sức mạnh để con người trưởng thành và vững bước trên đường đời.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/