🍂 VĂN HỌC CÓ PHẢI NƠI TÁI HIỆN LẠI CUỘC SỐNG CON NGƯỜI VÀ KHỞI NGUỒN CỦA SÁNG TẠO NGHỆ THUẬT?
🎨 Mỗi một tác phẩm mà các nhà văn, nhà thơ viết lên đều bắt nguồn từ những cảm hứng nghệ thuật vô tận, những cảm hứng ấy được tác giả lấy ra từ chính hiện thực cuộc sống của con người. Chính bởi thế, mà mỗi tác phẩm ta đọc, thường sẽ luôn gắn liền với cuộc sống xung quanh, gắn với cuộc đời, số phận của từng số phận, với cảm xúc cá nhân của người viết. Văn học là nơi tái hiện lại cuộc sống con người, và khởi nguồn của sáng tạo nghệ thuật chính là cuộc sống, người viết là người tái hiện lại hiện thực ấy trong tác phẩm của mình qua một quá trình dài chọn lọc, tích lũy những kiến thức về cuộc sống đời thực, con người.
🎨 Cuộc sống là muôn hình vạn trạng, là cung bậc cảm xúc mà ta phải trải qua. Mỗi tác giả là một phong cách, một quá trình đi tìm cảm hứng cho riêng mình. Nguyễn Du vì thương xót cho số phận và tài năng của Tiểu Thanh, đã viết tác phẩm “Độc Tiểu Thanh kí”, hay nhà văn Nguyễn Huy Tưởng đã sẻ chia, cảm thông trước nỗi đau bị phá hủy đi tác phẩm tuyệt vời của Vũ Như Tô trong tác phẩm “Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài”, hay tiếng đàn của Lor-ca đã trở thành nguồn cảm hứng sáng tác cho bài thơ “Đàn ghi ta của Lor-ca” của nhà thơ Thanh Thảo. Cả ba bài thơ ấy đều được sáng tác từ nỗi lòng thương xót, thấu hiểu cho số phận, nghịch cảnh của nhân vật, nỗi xót xa mà tác giả dành cho nhân vật ấy, cũng có thể nói chính các nhân vật trong các tác phẩm đã tạo nên nguồn cảm hứng sáng tạo nghệ thuật của tác giả.
🎨 “Quá trình sáng tạo nghệ thuật chân chính bao giờ cũng là một quá trình kép: vừa sáng tạo ra thế giới, vừa kiến tạo nên bản thân mình.” Đúng vậy! Sáng tạo nghệ thuật không phải là ngày một ngày hai, mà nó còn là cả một quá trình đi tìm khởi nguồn cho tác phẩm của mình. Một nhà văn nếu như chỉ ngồi yên một chỗ thì chẳng thể nào tạo nên một tuyệt tác, ghi dấu trong lòng người đọc; một nhà thơ nếu chỉ nghĩ gì viết nấy mà không có cảm xúc, không có cảm hứng thì tác phẩm trở nên thật nhạt nhẽo. Văn học không giống các môn khoa học khô khan, trong khuôn khổ – văn học là một môn nghệ thuật, có chức năng nhận thức, khám phá cuộc sống, con người của hiện thực, của cảm xúc, của những định hướng về tương lai. Nghệ thuật là lĩnh vực của sự độc đáo, do đó yêu cầu văn chương phải luôn vận động, thay đổi mình trở nên mới mẻ từ thời đại này sang thời đại khác. “Thế giới” chính là những sáng tạo của tác giả dựa trên nền tảng hiện thực và thể hiện tư tưởng thẩm mĩ cũng như phong cách nghệ thuật của nhà văn.
🎨 Trong tác phẩm “Vợ chồng A Phủ”, Tô Hoài là người đã tiếp xúc, được gặp gỡ trò chuyện cùng nhân vật Mị ngoài đời thực, nghe bà kể lại cả cuộc đời của mình từ nhỏ tới lúc tham gia cách mạng. Cảm thông cho số phận của bà, Tô Hoài đã viết lên tác phẩm “Vợ chồng A Phủ”, vừa là để sẻ chia, cảm thông cho một kiếp người bị đày đọa, vừa thể hiện sự căm phẫn với bọn giai cấp thống trị miền núi, đồng thời cũng thể hiện được nỗi thống khổ của người dân lao động miền núi Tây Bắc. “Vợ chồng A Phủ” là tác phẩm mang đậm những giá trị triết lý, cảm xúc sâu sắc. Những chuyến đi thực tế của Tô Hoài là những chuyến đi tìm hiểu ngọn ngành về mọi thứ như phong tục, địa lý, truyền thống… để từ đó tác phẩm phản ánh lên hoàn cảnh cuộc sống của những con người lao động miền Tây Bắc. Mel Robson từng nói: “Tôi nghĩ điều quan trọng cần nhớ là làm nghệ thuật là một hành trình chưa bao giờ kết thúc. Bản thân nghề nghiệp đã là một trong quá trình thăm dò và thử nghiệm. Nó bao gồm rất nhiều câu hỏi tự vấn và tự kiểm tra.” Là một nhà văn, nhà thơ, họ luôn phải tự đi tìm kiếm cảm hứng cho bản thân, tạo ra những chất riêng cho mình cũng như tác phẩm để không nhầm lẫn đi đâu được. Như Nguyễn Tuân, ông đi tìm cái độc lạ ở con sông chưa từng được ai khai phá, diễn tả lại hình dáng, tính cách của con sông bằng những ngôn từ, hình ảnh mà chưa ai từng nghe đến trong tác phẩm “Người lái đò sông Đà”. Hay câu chuyện “Vợ nhặt” của nhà văn Kim Lân, tuy hai nhân vật trong chuyện chỉ là hai nhân vật gây dựng nhưng qua họ, ông thể hiện được phong cách nghệ thuật của bản thân, thể hiện nỗi lòng xót thương cho số phận người dân nước ta chết đói, chết khát trong nạn đói năm 1945. Chính tác giả phải là người cảm nhận những hình ảnh ấy bằng cái nhìn đời thực của mình, từ đó biến nó thành một cái nhìn sâu sắc, đi sâu vào từng khía cạnh của cuộc sống, qua lăng kính của người nghệ sĩ để viết lên tác phẩm.
🎨 Quay lại ba tác phẩm tiêu biểu mà ta thấy rõ khởi nguồn cho cảm hứng sáng tạo của tác giả, “Độc Tiểu Thanh kí” của Nguyễn Du, “Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài” của Nguyễn Huy Tưởng và “Đàn ghi ta của Lor-ca” của Thanh Thảo. Cả ba tác phẩm ấy ta đều thấy ánh lên trong đó là những dòng cảm xúc tuôn trào mãnh liệt, là sự nuối tiếc cho một tài năng đáng được xem trọng của tác giả dành cho nhân vật, cũng như sự thành kính, tôn trọng cuối cùng mà nhân vật xứng đáng được nhận. Chính việc tác giả tự tìm hiểu, tự cảm nhận, tự mình tìm đến hoàn cảnh ấy mới biết, và mới có cảm hứng để viết lên tác phẩm giống như một sự sẻ chia, đồng cảm vậy.
🎨 Cũng giống như “Truyện Kiều”, Nguyễn Du cũng viết về người con gái có cả sắc lẫn tài nhưng lại bị số phận vùi dập, mất đi tình yêu của đời mình, sống một cuộc sống tha hương. Ngồi trong lầu Ngưng Bích, nàng không ngừng dằn vặt bản thân:
“Tưởng người dưới nguyệt chén đồng
Tin sương luống những rày trông mai chờ”
(Kiều ở lầu Ngưng Bích – Trích “Truyện Kiều” – Nguyễn Du)
🎨 Hay nỗi lòng cay đắng của Vũ Như Tô khi chứng kiến cảnh tòa kiến trúc đồ sộ, nguy nga của mình bị phá hủy chỉ trong phút chốc vì cơn thịnh nộ của dân làng. Chính sự tham lam, độc ác của tên vua chúa, bóc lột nhân dân đến cùng cực chỉ để xây dựng một công trình đồ sộ khiến biết bao người phải bỏ mạng. Vì lẽ đó mà nhân dân căm phẫn, thù hận Vũ Như Tô, mặc dù người gây ra là tên vua. Thời xưa người ta thường nói “Trung quân ái quốc”, đặt vua lên đầu, dù sai hay đúng – điều đó đã tạo nên một bi kịch đẫm máu của Vũ Như Tô. Qua câu chuyện đó, Nguyễn Huy Tưởng đã sáng tác nên tác phẩm kịch hay “Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài”, nói về bi kịch của Vũ Như Tô, nguyện chết cùng tác phẩm của mình:
“Đốt thực rồi! Đốt thực rồi! Ôi đảng ác! Ôi muôn phần căm giận!
Trời ơi! Phú cho ta cái tài làm gì! Ôi mộng lớn! Ôi Đan Thiềm! Ôi Cửu Trùng Đài!”
🎨 Hay sự tiếc nuối, lòng thành kính tôn trọng mà Thanh Thảo dành cho Lorca qua bài thơ “Đàn ghi ta của Lor-ca”. Tiếng đàn của Lorca không chỉ đơn thuần là âm nhạc, mà còn là tiếng nói của nghệ thuật, của cách mạng, biểu trưng cho khát vọng tự do. Mở đầu bài thơ, Thanh Thảo trích lại lời Lorca: “Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn” – một câu nói thể hiện rõ nhân cách, niềm đam mê và cả triết lý sáng tạo của người nghệ sĩ. Lorca mong rằng, thế hệ sau sẽ dám vượt qua những gì ông đã đạt được, sáng tạo nên điều mới mẻ hơn. Đó là tư tưởng vĩ đại khiến Thanh Thảo khâm phục và viết nên những vần thơ đầy xúc động:
“Không ai chôn cất tiếng đàn
Tiếng đàn như cỏ mọc hoang
Giọt nước mắt vầng trăng
Long lanh trong đáy giếng”
(Đàn ghi ta của Lorca – Thanh Thảo)
🎨 Bài thơ ánh lên sự đồng điệu của hai tâm hồn nghệ sĩ, sự đồng cảm sâu sắc của nhà thơ Thanh Thảo với người nghệ sĩ đã giương cao ngọn cờ tự do cho dân tộc mình.
🎨 Qua những tác phẩm ấy, ta thấy được mỗi tác giả, mỗi tác phẩm đều chứa đựng những sáng tạo nghệ thuật riêng, nhưng khởi nguồn của những sáng tạo ấy đều chung một điểm – từ lòng yêu người, thấu hiểu và cảm thông với những số phận bất hạnh.
🎨 Tóm lại, khởi nguồn cho sáng tạo nghệ thuật chính là vạn vật của sự sống xung quanh, và vai trò của nhà văn chính là cảm nhận rồi đưa nó đến với người đọc. Văn học là hiện thực cuộc sống, là tấm gương phản chiếu đời sống con người. Người cầm bút nhìn cuộc đời bằng trái tim nhạy cảm, khai thác từng góc khuất, để từ đó khơi dậy trong lòng người đọc những rung động sâu xa, giúp họ nhận ra vẻ đẹp của cuộc sống.
🎨 Không có tác phẩm nào lặp lại cùng một khuôn mẫu – vì “Sự lặp lại sẽ giết chết tư duy sáng tạo” (Scarlett Thomas). Văn học phải luôn đổi mới, như chính sự vận động bất tận của đời sống, để mỗi trang viết mãi là một hành trình tìm đến cái đẹp và cái chân thật của con người.
Nguồn: Du Hàn Thiên (THPT Vĩnh Viễn)
———————————-
Học Văn Bằng Công Thức Cùng Cô Diệu Thu – Học chuẩn, thi chuẩn
Hotline: 0833.873.089
Địa chỉ: Ngõ 123, Thuỵ Phương, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Website: https://letrandieuthu.com
#hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu #nhavan #vanhoc