Văn học trong suốt chiều dài lịch sử của nó không chỉ là những lời kể, những câu chữ thông thường mà còn là một không gian sâu lắng, nơi những cảm xúc tinh tế của con người được chắp cánh bay xa. Nhà phê bình văn học Hoài Thanh, trong tác phẩm “Thi nhân Việt Nam,” đã đưa ra một nhận định thâm thúy: “Văn chương gây cho ta những tình cảm ta chưa có, luyện cho ta những tình cảm ta sẵn có.” Câu nói này, dù ngắn gọn, nhưng chứa đựng một tầm nhìn sâu sắc về vai trò của văn học trong việc hình thành và phát triển đời sống tinh thần của con người. Nó không chỉ nhấn mạnh đến khả năng khơi gợi những tình cảm mới mẻ mà còn phản ánh một chức năng quan trọng khác: bồi đắp và tinh luyện những cảm xúc vốn có trong mỗi chúng ta. Câu nói này không chỉ làm sáng tỏ giá trị của văn học trong sự phát triển nhân cách mà còn mở ra một không gian suy tưởng về sự thẩm thấu và tác động của nó đối với con người. Hãy cùng cô Diệu Thu làm sáng tỏ điều này.
Trước hết, văn chương là chất xúc tác tạo ra những tình cảm mà ta chưa từng có. Khi ta đối diện với tác phẩm văn học, đôi khi ta như được bước vào một thế giới hoàn toàn mới, nơi những tình cảm sâu sắc, những cung bậc cảm xúc mà trước đây ta chưa từng tưởng tượng ra, lại hiện lên rõ ràng. Điều này đặc biệt rõ nét trong các tác phẩm văn học vĩ đại, nơi những câu chuyện, những nhân vật có thể dẫn dắt ta đến những chân trời cảm xúc mà ta không thể tìm thấy trong đời sống thực. Chính từ những tác phẩm ấy, ta có thể cảm nhận được những sắc thái cảm xúc như xót thương, đồng cảm, thậm chí là sự hứng thú đối với những điều lạ lẫm, khiến ta mở rộng tâm hồn và nhận thức của chính mình. Văn học có khả năng khám phá những chiều sâu của tâm hồn, những khía cạnh mà đôi khi ta không biết đến, giúp ta thấu hiểu những gì đã và đang diễn ra trong cuộc sống của mình cũng như của những người khác. Khi một nhà thơ miêu tả vẻ đẹp của thiên nhiên qua hình ảnh một cánh rừng mùa thu, ta chưa bao giờ chứng kiến khung cảnh ấy, nhưng qua từng lời thơ, ta lại cảm nhận được cái đẹp không thể tả xiết, tạo ra một tình cảm như thể chính mình đã từng đứng trong rừng thu ấy. Chính vì vậy, văn học không chỉ là một phần của trí tưởng tượng mà còn là một phần không thể thiếu trong quá trình xây dựng và mở rộng phạm vi cảm xúc của con người.
Tuy nhiên, sự tác động của văn học không chỉ dừng lại ở việc gợi lên những tình cảm mà ta chưa từng có. Văn chương còn có khả năng luyện rèn và làm phong phú những cảm xúc vốn đã tồn tại trong chúng ta. Những tình cảm như yêu thương, căm giận, hạnh phúc hay đau khổ, tuy hiện hữu trong mỗi người, nhưng đôi khi lại mang hình thức mơ hồ và chưa được hình thành rõ ràng. Văn học có thể giúp chúng ta nhìn nhận lại những cảm xúc ấy từ một góc độ mới, từ đó khiến chúng trở nên sâu sắc và mạnh mẽ hơn. Khi đọc một tác phẩm mô tả tình yêu giữa hai con người, dù tình yêu ấy có thể rất quen thuộc trong đời sống của ta, nhưng qua ngòi bút của nhà văn, ta lại cảm nhận được một tình yêu toàn diện, vừa nhẹ nhàng, vừa cuồng nhiệt, khiến ta nhìn nhận và hiểu rõ hơn về khái niệm tình yêu trong chính mình. Cảm giác của nhân vật trong các tác phẩm văn học có thể làm sống dậy những cảm xúc ẩn giấu trong sâu thẳm tâm hồn ta, để rồi chính ta, qua từng câu chuyện, có thể tinh luyện và khắc sâu hơn những gì mình đã từng cảm nhận trong cuộc sống thực. Văn chương, từ đó, trở thành người bạn đồng hành giúp ta thấu hiểu chính mình, học hỏi những giá trị về lòng nhân ái, sự khoan dung, hay ý thức về cái đẹp của cuộc đời.
Không chỉ dừng lại ở việc tái tạo và khơi gợi, văn học còn là một trường học đặc biệt, nơi mỗi con người có thể rèn giũa và hoàn thiện cảm xúc của mình. Nó cung cấp một không gian an toàn để người đọc có thể thoải mái bộc lộ và thảo luận về những cảm xúc, quan điểm của mình mà không sợ bị đánh giá hay chỉ trích. Đọc một tác phẩm không chỉ là một cuộc hành trình khám phá thế giới mà còn là một sự thám hiểm nội tâm, nơi ta có thể nhận ra những cảm xúc chưa được bộc lộ, những khao khát chưa được thỏa mãn. Đọc để tìm thấy chính mình, để nhận thức lại những gì đã qua và định hình lại những gì sẽ đến. Văn chương như một chiếc gương phản chiếu tâm hồn con người, giúp ta soi chiếu và nhận ra bản thân, từ đó tạo ra những bước đi trưởng thành hơn trong quá trình phát triển cảm xúc.
Tác giả Hoài Thanh đã rất tinh tế khi chỉ ra rằng văn chương không chỉ là phương tiện để khơi gợi mà còn là công cụ để nuôi dưỡng và bồi đắp những giá trị cảm xúc vốn có của con người. Từ đó, người đọc không chỉ nhận ra cái mới lạ trong cảm xúc mà còn học cách trân trọng và tinh luyện những gì đã có. Đọc sách, thưởng thức văn học là một hành trình vô tận, nơi ta không chỉ hiểu được những gì đang xảy ra trong xã hội mà còn nhận thức được giá trị của những cảm xúc trong chính tâm hồn mình. Nhờ văn học, mỗi con người có thể mở rộng cánh cửa trái tim, thấu hiểu thế giới xung quanh và, quan trọng hơn, hiểu rõ hơn về chính bản thân mình.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/