Phụ nữ vốn được ví như nước, mềm mại, dịu dàng nhưng cũng có thể mạnh mẽ và dữ dội. Nếu nước trong thơ Hồ Xuân Hương là những con thác đổ ầm ào, phá tan mọi rào cản lễ giáo, thì nước trong thơ Xuân Quỳnh lại là những con sóng miên man, vừa tha thiết vừa khắc khoải. Dù ở hai thời đại khác nhau, hai nhà thơ nữ này đã khắc họa thiên tính nữ theo những cách riêng biệt: một người cất lên tiếng cười chua chát trước số phận, một người thủ thỉ những nỗi lo âu của trái tim yêu. Một người phá bỏ định kiến, một người chấp nhận những bất an nhưng vẫn yêu hết mình. Hai con đường khác nhau nhưng đều dẫn đến một điểm chung, khát khao yêu thương và khẳng định giá trị của người phụ nữ. Hãy cùng cô Diệu Thu khám phá thiên tính nữ trong phong cách thơ Hồ Xuân Hương và Xuân Quỳnh nhé!
Thiên tính nữ trong thơ Xuân Quỳnh và Hồ Xuân Hương là những tiếng nói đặc biệt trong dòng chảy văn học Việt Nam, nơi người phụ nữ không chỉ xuất hiện như một biểu tượng của vẻ đẹp, sự dịu dàng mà còn là hiện thân của khát khao yêu thương, của nỗi đau và cả những phản kháng mạnh mẽ. Dù sống ở hai thời đại khác nhau, hai nữ thi sĩ này đều viết bằng trái tim nhạy cảm của một người phụ nữ, bằng sự từng trải của chính cuộc đời mình. Nếu Hồ Xuân Hương là tiếng thét phản kháng giữa xã hội phong kiến đầy ràng buộc, thì Xuân Quỳnh là tiếng thì thầm đầy trăn trở của một người phụ nữ trong tình yêu. Hai con người, hai phong cách nhưng cùng chung một sợi dây nối liền – đó là những xúc cảm chân thực của người phụ nữ luôn hướng về hạnh phúc.
Thơ Hồ Xuân Hương mang trong mình một sức sống mãnh liệt, đầy cá tính và không chịu khuất phục trước những áp đặt của lễ giáo phong kiến. Giữa một xã hội mà người phụ nữ bị xem là phụ thuộc vào nam giới, bị ép buộc trong những cuộc hôn nhân không tình yêu, bà đã dùng thơ để bộc lộ khát khao sống, khát khao yêu thương của chính mình. Khác với những nhà thơ nữ cùng thời chỉ biết than thân trách phận một cách cam chịu, Hồ Xuân Hương cất lên tiếng nói phản kháng mạnh mẽ, thể hiện rõ rệt qua những bài thơ như:
“Chém cha cái kiếp lấy chồng chung
Kẻ đắp chăn bông, kẻ lạnh lùng.”
Ở đây, ta không còn thấy hình ảnh một người phụ nữ lặng lẽ chấp nhận, mà là một trái tim đầy giận dữ, xót xa trước số phận hẩm hiu. Hồ Xuân Hương không chấp nhận việc phải san sẻ hạnh phúc, không chấp nhận cảnh ngộ trớ trêu mà xã hội áp đặt lên người phụ nữ. Câu thơ như một tiếng thét đầy uất ức, nhưng cũng ẩn chứa trong đó sự tự tôn mạnh mẽ của một người phụ nữ dám bộc lộ nỗi đau của mình.
Không chỉ phản kháng, thơ Hồ Xuân Hương còn tràn đầy khao khát yêu thương. Điều đặc biệt là bà không hề giấu giếm khát vọng ấy mà thể hiện nó một cách táo bạo, thẳng thắn qua những hình ảnh đầy ẩn dụ:
“Quân tử có thương thì đóng cọc
Xin đừng mân mó nhựa ra tay.”
Tình yêu trong thơ bà không chỉ là những rung động nhẹ nhàng mà là một ngọn lửa cháy rực, một sự chủ động hiếm có của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Ở thời đại mà tình yêu đôi lứa bị ràng buộc bởi những quy tắc khắt khe, người phụ nữ chỉ biết chờ đợi và phục tùng, thì thơ Hồ Xuân Hương lại thể hiện một góc nhìn đầy mới mẻ: người phụ nữ không chỉ muốn được yêu, mà còn dám yêu và dám khẳng định nhu cầu tình cảm của mình.
Trái ngược với sự mạnh mẽ, bứt phá của Hồ Xuân Hương, Xuân Quỳnh lại viết về thiên tính nữ bằng một giọng thơ dịu dàng, trầm lắng hơn nhưng không kém phần mãnh liệt. Nếu Hồ Xuân Hương là ngọn lửa bùng cháy, thì Xuân Quỳnh là những con sóng miên man – khi dịu êm, khi dữ dội, nhưng luôn trăn trở và khát khao yêu thương. Người phụ nữ trong thơ Xuân Quỳnh luôn đi tìm một tình yêu trọn vẹn, nhưng trong chính tình yêu ấy, họ lại luôn lo âu trước những đổi thay.
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể.”
Hình tượng sóng trong thơ Xuân Quỳnh chính là hình ảnh ẩn dụ cho tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu. Họ say đắm, mãnh liệt nhưng cũng đầy bất an. Họ dâng hiến hết mình nhưng vẫn mang trong lòng nỗi sợ mất đi. Trong thơ Xuân Quỳnh, người phụ nữ không nổi loạn như trong thơ Hồ Xuân Hương, nhưng họ lại có những nỗi niềm sâu kín, những suy tư về tình yêu không kém phần mãnh liệt.
Điều đặc biệt trong thiên tính nữ của Xuân Quỳnh là sự lo âu, khắc khoải về sự mong manh của tình yêu. Nếu Hồ Xuân Hương viết về tình yêu như một sự khẳng định, một cuộc chiến để giành lấy hạnh phúc, thì Xuân Quỳnh lại nhìn tình yêu như một thứ quý giá nhưng đầy bất trắc. Trong bài thơ “Tự hát”, bà viết:
“Em trở về đúng nghĩa trái tim em
Biết khao khát những điều anh mơ ước
Biết xúc động qua từng câu hát thuộc
Biết anh buồn, em cũng thấy cô đơn.”
Những câu thơ ấy đã vẽ nên hình ảnh người phụ nữ dịu dàng, đầy yêu thương, luôn hướng về người mình yêu. Xuân Quỳnh không chỉ nói về bản thân mà còn nói thay cho bao người phụ nữ khác – những người luôn hết lòng vì tình yêu, nhưng cũng luôn sợ hãi khi hạnh phúc quá mong manh.
Không chỉ viết về tình yêu, Xuân Quỳnh còn dành một góc rất đẹp trong thơ mình cho gia đình, cho những ký ức tuổi thơ. “Tiếng gà trưa” là một trong những bài thơ như thế – nơi bà viết về tình cảm bà cháu, về những điều bình dị nhưng đầy ấm áp:
“Tiếng gà ai nhảy ổ
Cục… cục tác cục ta
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi.”
Thiên tính nữ trong thơ bà không chỉ là sự khát khao tình yêu mà còn là tình cảm gia đình, là sự dịu dàng của một người phụ nữ luôn nâng niu những điều nhỏ bé trong cuộc sống.
Nếu đặt hai nhà thơ cạnh nhau, ta sẽ thấy họ là hai thái cực đối lập nhưng lại bổ sung cho nhau một cách hoàn hảo. Một người là sự phản kháng mạnh mẽ trước bất công, một người là sự dịu dàng nhưng sâu sắc trong tình yêu. Một người cất lên tiếng nói đấu tranh, một người thủ thỉ những tâm sự của lòng mình. Nhưng dù ở góc độ nào, cả hai đều thể hiện một vẻ đẹp chung của người phụ nữ: yêu hết mình, sống hết mình, và luôn khao khát hạnh phúc.
Thơ Hồ Xuân Hương như một lời tuyên ngôn mạnh mẽ về quyền được yêu và được sống trọn vẹn của người phụ nữ, trong khi thơ Xuân Quỳnh lại là những lời thì thầm về tình yêu, về những nỗi buồn và khao khát rất đỗi đàn bà. Một người phá bỏ rào cản, một người trăn trở trong chính những rào cản ấy. Hai phong cách, hai cá tính nhưng cùng chung một điểm gặp gỡ – đó là những xúc cảm chân thực, sâu sắc của thiên tính nữ, thứ bản năng bất biến trong tâm hồn mỗi người phụ nữ. Thơ của họ không chỉ là những vần thơ, mà còn là những tiếng lòng, những câu chuyện về người phụ nữ qua từng thời đại, mạnh mẽ, dịu dàng nhưng luôn hướng về tình yêu và hạnh phúc.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/