⛵ ÂM VANG VỊ MẶN QUÊ NHÀ TRONG HỒN THƠ TẾ HANH QUA BÀI THƠ “QUÊ HƯƠNG”
Làng tôi ở vốn làm nghề chài lưới:
Nước bao vây cách biển nửa ngày sông.
Khi trời trong, gió nhẹ, sớm mai hồng,
Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá:
Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã
Phăng mái chèo mạnh mẽ vượt trường giang.
Cánh buồm trương, to như mảnh hồn làng
Rướn thân trắng bao la thâu góp gió…
Ngày hôm sau, ồn ào trên bến đỗ
Khắp dân làng tấp nập đón ghe về.
“Nhờ ơn trời, biển lặng cá đầy ghe”,
Những con cá tươi ngon thân bạc trắng.
Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng,
Cả thân hình nồng thở vị xa xăm;
Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.
Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ
Màu nước xanh, cá bạc, chiếc buồm vôi,
Thoáng con thuyền rẽ sóng chạy ra khơi,
Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá!
– Tế Hanh
⛵ Có những điều càng xa càng thấm thía, càng nhớ lại càng dạt dào, như tiếng sóng biển quê nhà, như hơi gió mặn nồng của một thời thơ ấu. Với mỗi con người, quê hương là nơi chôn nhau cắt rốn, là mảnh đất gắn liền với tuổi thơ trong trẻo và những kỉ niệm khó phai. Trong thi ca Việt Nam, nhà thơ Tế Hanh đã gửi vào bài thơ “Quê hương” một khúc ca ngọt ngào, trong sáng và tha thiết, nơi tái hiện vẻ đẹp của làng chài miền biển cùng nỗi nhớ da diết của người con xa xứ.
⛵ Tế Hanh (1921 – 2009) quê ở Quảng Ngãi, là một trong những gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ mới. Thơ ông mang vẻ đẹp hồn hậu, mộc mạc nhưng sâu sắc, chan chứa tình yêu quê hương, con người lao động và cuộc sống bình dị. Bài thơ “Quê hương” được sáng tác năm 1939, khi Tế Hanh mới mười bảy tuổi, in trong tập Nghẹn ngào. Bằng giọng thơ trong trẻo, hồn nhiên mà chân thành, bài thơ là bức tranh sống động về quê hương miền biển, đồng thời là lời bộc bạch nỗi nhớ quê tha thiết của người con xa nhà.
⛵ Bài thơ mở ra bằng khung cảnh bình dị mà gợi cảm:
“Làng tôi ở vốn làm nghề chài lưới,
Nước bao vây cách biển nửa ngày sông.
Khi trời trong, gió nhẹ, sớm mai hồng,
Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá.”
Những câu thơ đầu tiên là lời giới thiệu giản dị mà đậm hồn quê. Chỉ bằng vài nét chấm phá, Tế Hanh đã phác nên không gian sông nước mênh mang, nơi con người sống hài hòa với thiên nhiên. Hình ảnh “dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá” giữa “sớm mai hồng” tràn ánh sáng thể hiện sức sống, niềm tin và khát vọng. Khổ thơ như khúc dạo đầu trong trẻo, đưa người đọc trở về với bến bờ tuổi thơ, nơi quê hương luôn rộn ràng hơi thở của sự sống.
⛵ Từ khung cảnh bình minh yên ả, dòng cảm xúc dần chuyển sang niềm tự hào rạo rực khi con thuyền rời bến:
“Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã
Phăng mái chèo mạnh mẽ vượt trường giang.
Cánh buồm trương to như mảnh hồn làng
Rướn thân trắng bao la thâu góp gió…”
Nếu khổ thơ đầu là bức tranh ấm áp của buổi ra khơi, thì khổ thơ thứ hai là bản hùng ca của lao động. Hình ảnh “con tuấn mã” gợi sức mạnh và tinh thần phóng khoáng, còn “cánh buồm trương to như mảnh hồn làng” là một phát hiện thi vị tuyệt đẹp, cánh buồm không chỉ chở cá, mà còn chở niềm tin và khát vọng của cả một làng chài. Từng câu thơ căng tràn sức sống, phấp phới tinh thần vượt khơi xa của người dân miền biển.
⛵ Khi con thuyền trở về, nhịp thơ lại chuyển sang rộn ràng, tươi vui như chính nhịp sống nơi bến cảng:
“Ngày hôm sau, ồn ào trên bến đỗ,
Khắp dân làng tấp nập đón ghe về.
‘Nhờ ơn trời, biển lặng, cá đầy ghe,’
Những con cá tươi ngon thân bạc trắng.”
Không khí ấm áp, sôi động hiện lên qua từ láy “ồn ào”, “tấp nập”, qua tiếng cười nói của những người dân hân hoan đón ghe đầy cá. Câu thơ “Nhờ ơn trời, biển lặng, cá đầy ghe” mộc mạc mà chan chứa lòng biết ơn, thể hiện niềm tin thiêng liêng vào thiên nhiên và cuộc sống. Hình ảnh “con cá tươi ngon thân bạc trắng” lung linh như ánh bạc, vừa cụ thể vừa gợi niềm vui mùa bội thu, niềm vui của những con người sống bằng sức lao động và tình yêu quê hương.
⛵ Khi niềm vui lắng lại, ánh nhìn của nhà thơ hướng về con người và con thuyền, hai hình ảnh hòa làm một trong nhịp sống biển khơi:
“Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng,
Cả thân hình nồng thở vị xa xăm;
Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm,
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.”
Khổ thơ như một nốt trầm sâu, đầy xúc cảm. Những người dân chài hiện lên rắn rỏi, khỏe mạnh, da sạm nắng gió nhưng ánh lên vẻ đẹp chân thực của lao động. Họ mang trong mình “vị xa xăm” của biển, mặn mòi, nồng ấm và kiên cường. Hình ảnh con thuyền được nhân hóa “im bến mỏi trở về nằm” thật nên thơ, như một người bạn trung thành cùng chia sẻ bao gian khó. Câu kết “nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ” không chỉ là tả thực mà còn ẩn chứa ý nghĩa biểu tượng, vị mặn ấy chính là vị mặn của tình đời, của ký ức quê hương ngấm sâu vào máu thịt.
⛵ Và khi xa quê, tất cả những hình ảnh thân thương ấy ùa về trong nỗi nhớ khôn nguôi:
“Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ
Màu nước xanh, cá bạc, chiếc buồm vôi,
Thoáng con thuyền rẽ sóng chạy ra khơi,
Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá!”
Giọng thơ trầm xuống, chan chứa hoài niệm. Những hình ảnh quen thuộc “màu nước xanh, cá bạc, chiếc buồm vôi” trở thành kí ức trong trẻo, gợi nhớ quê hương trong tâm tưởng người xa xứ. Câu kết “Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá!” vừa mộc mạc vừa day dứt, cái “mùi nồng mặn” ấy không chỉ là hương vị của biển mà là mùi của tình quê, của ký ức tuổi thơ, của cội nguồn không thể nào quên.
⛵ Bằng cảm xúc chân thành và nghệ thuật miêu tả tinh tế, bài thơ “Quê hương” khắc họa một bức tranh quê sống động và giàu sức gợi. Tế Hanh đã kết hợp hài hòa giữa tả thực và biểu cảm, giữa hình ảnh và nhịp điệu, để ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên, của con người lao động, đồng thời gửi gắm nỗi nhớ quê da diết của người con xa nhà. Bài thơ mang âm hưởng trong trẻo, hồn nhiên mà sâu lắng, góp phần khẳng định phong cách thơ Tế Hanh, mộc mạc, chân tình và đậm hương vị cuộc sống.
⛵ Đọc “Quê hương”, ta như nghe tiếng sóng vỗ trong lòng, như ngửi thấy mùi mặn mòi của gió biển thổi qua hồn. Bài thơ không chỉ gợi nhớ một miền quê cụ thể mà còn đánh thức trong mỗi người tình yêu với mảnh đất nơi ta sinh ra. Dẫu thời gian có trôi, dẫu cuộc sống có đổi thay, “mùi nồng mặn” ấy vẫn mãi đọng lại, như dư âm dịu ngọt của ký ức, như lời nhắc về cội nguồn yêu thương bất diệt trong trái tim mỗi con người Việt Nam.
Nguồn ảnh minh họa: Sưu tầm
———————————-
Học Văn Bằng Công Thức Cùng Cô Diệu Thu – Học chuẩn, thi chuẩn
Hotline: 0833.873.089
Địa chỉ: Ngõ 123, Thuỵ Phương, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Website: https://letrandieuthu.com
#hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
