Có những vùng đất không chỉ hiện diện trên bản đồ, mà còn tồn tại trong ký ức, trong từng mạch máu của con người, đó là quê hương. Và khi quê hương ấy lại là nơi lưu giữ tuổi thơ cơ cực, đầy nắng gió của mẹ, thì nó không chỉ là một chốn chôn nhau cắt rốn, mà là cả một miền thiêng liêng không lời nào tả xiết. Bài thơ “Quê của mẹ” của Nguyễn Khánh Châu như một thước phim ký ức quay chậm, đưa người đọc cùng người con trở về nơi mẹ đã từng đi qua tuổi thơ nghèo khó, nơi tình yêu thương âm thầm đơm hoa kết trái trong gian khổ. Hãy cùng cô Diệu Thu tìm hiểu bài thơ này
Ngay từ những câu thơ đầu, không gian làng quê đã hiện lên bình dị mà lặng lẽ xúc động:
“Tôi cùng mẹ trở về thăm quê ngoại
Nơi tuổi thơ mẹ lặn lội cơ hàn”
Một cuộc trở về, không rộn ràng, không ồn ào, mà lặng lẽ như một lời thì thầm với quá khứ. Tác giả không dùng những hình ảnh cầu kỳ, mà bằng giọng thơ tự nhiên, nhẹ nhàng, khiến ta như thấy chính mình đang ngồi sau lưng mẹ trên chiếc xe đạp cũ, len qua những con đường làng đầy bụi đỏ. “Cơ hàn”, hai tiếng ấy như thấm vào tim, gợi về một thời thiếu thốn, gian lao mà mẹ đã đi qua. Nhưng chính cái nghèo ấy, cái “lặn lội” ấy mới là nơi bắt đầu của những giá trị bền vững nhất, sự chịu thương chịu khó, sự hy sinh thầm lặng của những người phụ nữ quê mùa, giàu lòng bao dung.
Và ở nơi ấy, có bóng dáng của ngoại, người phụ nữ của một thế hệ cũ, sống lặng lẽ giữa ruộng đồng, bàn tay nứt nẻ, đôi chân đỏ cước:
“Nơi ngoại tôi cứ mỗi vụ đông tàn
Tay cước đỏ, nơi đồng sâu cấy lúa.”
Chỉ một câu thơ mà như bao nỗi vất vả được dồn lại. Bóng dáng người bà ấy in đậm trong tâm trí người cháu không chỉ bằng hình ảnh, mà bằng cả cảm giác, cảm giác cay xè khi nhìn bàn tay ngoại đỏ rát, lạnh buốt giữa mùa đông mà vẫn lội ruộng, cấy lúa cho kịp mùa. Hình ảnh ấy không bi lụy, mà đầy sức sống như chính những người phụ nữ Việt Nam đã luôn thế, âm thầm mà kiên cường giữa gian nan.
Và rồi, ký ức về tuổi thơ của mẹ cũng được mở ra với một tuổi thơ dẫu nghèo nàn vật chất, nhưng lại đầy màu sắc sống động, rộn ràng tiếng ve, tiếng bước chân rượt đuổi nhau trong những trưa hè cháy nắng:
“Ở nơi đó, những ngày mẹ còn nhỏ
Đuổi bắt ve, nắng cháy những trưa hè
Bị ngoại mắng, đòn roi mẹ chẳng sợ
Vẫn đầu trần, chân sáo chạy khắp thôn.”
Tuổi thơ hiện về không phải bằng những trò chơi điện tử, những lớp học thêm đầy áp lực, mà bằng trò bắt ve, bằng những trưa hè rát bỏng da. Cái nghèo không ngăn được niềm vui của đứa trẻ là mẹ ngày xưa, và những trận đòn của ngoại cũng không thể dập tắt sự tinh nghịch trong đôi mắt con trẻ. Câu thơ “đầu trần, chân sáo chạy khắp thôn” khiến ta bất giác mỉm cười, một hình ảnh sống động, đầy sức sống, biểu tượng cho một thời hồn nhiên đã mãi mãi đi qua, để lại trong tâm trí chỉ là những mảng ký ức ngọt ngào pha lẫn cay xót.
Bài thơ không dừng ở việc gợi nhớ, mà còn là một nốt lặng sâu, khi mẹ bước vào tuổi trưởng thành, khi con người không còn sống bằng kỷ niệm, mà phải rời xa quê nghèo để lo toan, bươn chải cho một cuộc sống đủ đầy hơn.
“Mẹ lớn lên… rồi bôn ba xuôi ngược
Xa quê nghèo, cũng rất ít về thăm
Nhưng trong tim ký ức những tháng năm
Quê hương đó – in sâu trong tiềm thức.”
Dấu ba chấm sau “mẹ lớn lên…” không chỉ là một ngắt câu, mà như một tiếng thở dài. Đời người, ai chẳng phải lớn lên, ai chẳng phải rời xa nơi chôn nhau cắt rốn để đối mặt với thực tại đầy bộn bề. Nhưng dẫu mẹ có đi xa đến đâu, thì quê vẫn ở đó “in sâu trong tiềm thức”. Câu thơ cuối là một khẳng định nhẹ nhàng mà day dứt rằng quê hương không phải là nơi mẹ thường xuyên đặt chân về, nhưng lại là nơi mẹ luôn mang theo trong tim, trong từng giấc ngủ, trong cả cách sống và dạy con.
“Quê của mẹ” là một bài thơ không có những ẩn dụ phức tạp hay thủ pháp cầu kỳ, nhưng lại thấm đẫm tình cảm như một lời kể nhẹ nhàng giữa hai mẹ con trên chuyến xe trở về. Và chính sự giản dị ấy lại khiến bài thơ dễ chạm đến cảm xúc người đọc. Nó nhắc ta nhớ rằng, ai trong chúng ta cũng có một “quê của mẹ”, nơi cội nguồn không chỉ là đất, là ruộng đồng, mà còn là những con người đã sống, đã yêu, đã chịu đựng và hi sinh để cho thế hệ sau một đời sống tốt đẹp hơn.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/