Trong văn chương, cảm xúc và suy nghĩ không phải là hai yếu tố tách biệt mà luôn có mối quan hệ chặt chẽ, hỗ trợ lẫn nhau. Cảm xúc có thể thúc đẩy suy nghĩ, và ngược lại, suy nghĩ cũng có thể làm gia tăng hoặc kiềm chế cảm xúc. Chính sự tương tác giữa cảm xúc và suy nghĩ tạo nên chiều sâu của nhân vật và sự phức tạp trong cốt truyện, làm cho tác phẩm văn học trở nên sống động, gần gũi với người đọc. Hãy cùng cô Diệu Thu khám phá về điều này
Cảm xúc trong văn chương là những phản ứng tâm lý, trực giác mà nhân vật hoặc tác giả thể hiện trước các sự kiện, hoàn cảnh trong câu chuyện. Cảm xúc có thể là niềm vui, nỗi buồn, sự phẫn nộ, hay sự hoang mang, và nó luôn gắn liền với những trải nghiệm sống của nhân vật. Từ cảm xúc, nhân vật có thể có những quyết định quan trọng hoặc phản ứng mạnh mẽ đối với các tình huống mà họ đối diện.
Mặt khác, suy nghĩ trong văn chương là quá trình nhận thức, tư duy, phân tích và đánh giá các sự việc, sự kiện, hoặc mối quan hệ. Suy nghĩ giúp nhân vật giải thích và lý giải cảm xúc của mình, đồng thời định hướng hành động của họ trong câu chuyện. Suy nghĩ có thể giúp nhân vật tìm ra cách giải quyết vấn đề, vượt qua thử thách, hoặc đưa ra các quyết định quan trọng.
Mối quan hệ giữa cảm xúc và suy nghĩ trong văn chương rất rõ nét trong các tác phẩm nổi tiếng. Một trong những ví dụ điển hình là trong tác phẩm “Những người khốn khổ” của Victor Hugo. Nhân vật Jean Valjean, khi phải đối mặt với sự đau đớn của cuộc sống và những bất công trong xã hội, đã trải qua một loạt những cảm xúc mạnh mẽ, từ căm hận đến sự thức tỉnh đạo đức. Những cảm xúc này không đơn thuần chỉ là sự bộc lộ mà còn được Jean Valjean suy nghĩ lại và từ đó thay đổi con người của mình. Suy nghĩ về cuộc sống, về công lý, về tình yêu thương chính là động lực giúp ông vượt qua nhiều khó khăn, từ bỏ con đường tội lỗi để tìm về ánh sáng.
Một ví dụ khác là trong “Crime and Punishment” (Tội ác và hình phạt) của Fyodor Dostoevsky, nhân vật Rodion Raskolnikov sống trong mâu thuẫn nội tâm dữ dội. Cảm xúc tội lỗi, đau khổ và bất an liên tục chi phối tâm trí anh, nhưng suy nghĩ của anh về sự siêu phàm, về lý thuyết “con người đặc biệt” lại khiến anh tin rằng mình có quyền phạm tội. Chính sự xung đột giữa cảm xúc tội lỗi và lý luận trí thức trong tâm trí Raskolnikov đã tạo nên một cốt truyện đầy căng thẳng và sự phát triển tâm lý phức tạp của nhân vật.
Trong văn học Việt Nam, mối quan hệ giữa cảm xúc và suy nghĩ cũng được thể hiện rõ ràng trong các tác phẩm lớn. Chẳng hạn, trong tác phẩm “Nhật ký trong tù” của Hồ Chí Minh, cảm xúc và suy nghĩ của người chiến sĩ cộng sản trong những ngày bị giam cầm ở nhà lao thể hiện một cách sâu sắc. Những cảm xúc buồn tủi, cô đơn và nỗi nhớ quê hương, đất nước trong những ngày tháng tù đày đã được Hồ Chí Minh lý giải và nhìn nhận một cách sâu sắc trong suy nghĩ của mình. Các bài thơ trong “Nhật ký trong tù” không chỉ phản ánh cảm xúc của một con người bị đày đọa mà còn là sự suy ngẫm về lý tưởng, về tình yêu quê hương và con người. Sự kết hợp giữa cảm xúc mãnh liệt và suy nghĩ chín chắn của Hồ Chí Minh đã tạo nên một tác phẩm văn học mang tính nhân văn sâu sắc, đồng thời là minh chứng cho mối quan hệ giữa cảm xúc và suy nghĩ trong văn chương.
Tương tự, trong tác phẩm “Chí Phèo” của Nam Cao, mối quan hệ giữa cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật chính cũng rất rõ rệt. Chí Phèo, một con người bị xã hội đẩy vào con đường tội lỗi, chịu đựng bao nhiêu đau khổ, cảm xúc căm phẫn, tức giận đã chi phối hành động của anh. Tuy nhiên, khi gặp Thị Nở, tình cảm của Chí Phèo dần thay đổi, và suy nghĩ của anh bắt đầu có sự chuyển hướng. Chính lúc này, cảm xúc và suy nghĩ hòa quyện vào nhau, tạo ra những giằng co, đấu tranh trong tâm trí Chí Phèo – điều này không chỉ thể hiện một thay đổi trong nhân vật mà còn phản ánh những phức tạp trong xã hội và con người.
Trong văn học hiện đại, các nhà văn thường sử dụng kỹ thuật “dòng ý thức” để thể hiện sự tương tác giữa cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật một cách trực tiếp, không qua trung gian của người kể chuyện. Ví dụ điển hình là trong các tác phẩm của James Joyce hay Virginia Woolf. Sự đối thoại nội tâm giữa cảm xúc và suy nghĩ, thậm chí là sự lặp lại, mâu thuẫn trong suy nghĩ của nhân vật tạo nên những chiều sâu đặc biệt trong tác phẩm, khắc họa rõ nét quá trình đấu tranh của con người với chính mình.
Cảm xúc và suy nghĩ, tuy hai yếu tố khác biệt, nhưng lại không thể tách rời trong việc hình thành nên tính cách và hành động của nhân vật trong văn chương. Chúng không chỉ phản ánh cuộc sống nội tâm của nhân vật mà còn làm sáng tỏ những thông điệp, quan điểm mà tác giả muốn truyền tải về con người, xã hội và cuộc sống. Qua đó, văn chương không chỉ là sự sáng tạo của ngôn từ mà còn là cầu nối giữa thế giới bên ngoài và thế giới nội tâm, giữa lý trí và cảm xúc, giữa lý thuyết và thực tiễn.
Có thể thấy, mối quan hệ giữa cảm xúc và suy nghĩ trong văn chương còn giúp người đọc thấu hiểu hơn về chính mình và thế giới xung quanh. Những tác phẩm văn học mà ta tiếp cận qua cảm xúc và suy nghĩ sẽ mở ra những cánh cửa khám phá, dẫn dắt chúng ta nhìn nhận những vấn đề xã hội, tâm lý con người một cách sâu sắc hơn. Cảm xúc là cầu nối để suy nghĩ đi đến lý trí, và suy nghĩ lại là công cụ giúp cảm xúc trở nên tỉnh táo và có lý trí hơn, tạo nên một quá trình nhận thức và hành động đầy ý nghĩa.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/