🍋 MÙI HƯƠNG NGÀO NGẠT CỦA NIỀM TIN VÀ TÌNH NGƯỜI TRONG TRUYỆN NGẮN “HOA CHANH TRÁI VỤ” 🍋
“Ngày xưa, tại một làng kia có đôi trai gái yêu nhau rất mặn mà. Người con trai khoẻ mạnh, dũng cảm và chân thành. Cô con gái thuỳ mị nết na, hay lam hay làm. Dân làng rất yêu mến và vun đắp cho mối tình đẹp đẽ của họ. Nhưng lễ cưới chưa kịp tổ chức thì giặc Pháp tràn đến. Từ vùng tạm chiếm, chúng đánh nống ra vùng tự do. Bộ đội ta vì thế yếu phải tạm rút quân đảm bảo toàn lực lượng. Làng rơi vào tay giặc.
Quân giặc hà hiếp dân lành, lập ấp dồn dân và xây đồn kiên cố trên quả đồi thấp đầu làng.
Người con trai quyết định bỏ trốn ra vùng tự do để gia nhập bộ đội chủ lực, còn cô gái ở lại làng hoạt động trong một tổ chức bí mật. Họ chia tay nhau trong một đêm tối trời tại vườn chanh cuối làng.
Tên đại uy đồn trưởng còn trẻ, dáng dấp hào hoa và nặng lòng căm thù Việt Minh. Hắn bị thương vào tay phải trong một trận kịch chiến với du kích. Vết thương đã lành, nhưng bàn tay mang tật, các ngón tay co quắp, không thể xoè ra, dân làng gọi là thằng Quắp.
Cô con gái được tổ chức phân công điều tra đồn địch. Cô phải làm quen với bọn lính và cả tên đồn trưởng để được phép ra vào đồn mua bán những thứ cần thiết cho chúng. Dân làng bắt đầu nghi ngờ, chê cười trách móc, cho rằng cô đã phản bội. Có người gặp cô đã ngoảnh mặt đi, nhổ nước bọt. Sự khinh miệt càng tăng khi mọi người biết cô đã có mang.
Cô sinh con trong sự khinh ghét của dân làng. Đứa con trai hoàn toàn khoẻ mạnh nhưng có một dị tật bẩm sinh: bàn tay phải của nó có các ngón nắm chặt, không bao giờ xoè ra. Nhiều lần tắm rửa cho con, người mẹ cố gỡ các ngón tay, nhưng thằng bé cứ khóc ngằn ngặt, nên đành thôi. Thật đáng đời quân Việt gian, cha quắp đẻ con quắp.
Chín tháng sau khi đứa bé chào đời, bộ đội ta bí mật tập kết chuẩn bị công đồn. Chính cô gái dẫn đường một mũi cấn công.
Người chồng chưa cưới của cô có mặt trong trận đánh, nhưng họ chỉ gặp nhau một phút trước khi cô hy sinh. Một quả bộc phá nổ gần đã hắt cô gái xuống, tim ngừng đập, nhưng toàn thân cô mềm mại.
Trận đánh thắng lợi, thi hài cô được đưa về ngôi đình làng, phủ lá cờ đỏ sao vàng. Khuôn mặt cô trông như đang ngủ.
Người ta bế đứa bé đến vĩnh biệt mẹ nó. Người chồng đưa tay bế đứa bé, nhìn vào mặt nó hồi lâu. Đứa bé đưa ngang cánh tay tật nguyền của mình và trước sự kinh ngạc của mọi người, năm ngón tay bé bỏng từ từ mở ra như năm cánh hoa. Giữa lòng bàn tay trắng hồng là nụ hoa chanh còn nguyên và cũng đang từ từ xoè cánh. Mùi hoa chanh trái vụ tràn ngập ngôi đình, ngào ngạt át cả trầm hương.
Người chồng ghì chặt đứa con vào ngực mình, anh hổn hển nói mỗi lúc một to: Con tôi, con tôi, con của tôi…
Bàn tay đứa bé nghiêng đi và hoa chanh rơi nhẹ nhàng như chim hạ cánh, đậu vào đôi môi người mẹ. Mọi người nín thở chờ phép lạ xuất hiện lần hai. Và đúng vậy, bộ ngực người mẹ trẻ bỗng căng phồng lên như vừa hít một hơi dài, khuôn mặt ửng hồng trở lại. Đôi mắt với hàng mi dài đang khép bỗng rung rinh rồi bừng mở to. Cô liếc nhìn chung quanh và trông thấy hai bố con đang ôm nhau.
Cậu bé được đặt tên là Chanh. Khi cậu tròn năm tuổi, người cha đã ngã xuống trên cánh đồng Mường Thanh một giờ trước khi toàn bộ quân Pháp ở Điện Biên Phủ lần lượt ra hàng.”
(Tạp chí Thế giới mới, Số 1, Tháng 1 năm 2006)
🍋 Có ý kiến cho rằng: “Văn học chân chính luôn hướng đến khám phá vẻ đẹp tâm hồn con người và gieo vào lòng người đọc niềm tin vào sự sống”. Thật vậy, giữa bom đạn chiến tranh, văn chương không chỉ ghi lại những trận đánh oanh liệt mà còn cất lên tiếng nói nhân bản, tôn vinh tình yêu, tình người. Truyện ngắn “Hoa chanh trái vụ” của Văn Như Cương là một minh chứng tiêu biểu. Tác phẩm khắc họa một câu chuyện tình bi tráng, vừa nhuốm màu hiện thực khắc nghiệt của chiến tranh, vừa bừng sáng chất lãng mạn, huyền thoại, để lại dư âm sâu lắng trong lòng người đọc.
🍋 Văn Như Cương (1937 – 2017) không chỉ là một nhà giáo nổi tiếng mà còn là một cây bút giàu cảm xúc. Ông từng viết nhiều bài báo, truyện ngắn giàu tính nhân văn, trong đó “Hoa chanh trái vụ” (in trên Tạp chí Thế giới mới, số 1, năm 2006) là tác phẩm đặc biệt, vừa đậm chất đời thường, vừa giàu chất thơ. Qua câu chuyện tình yêu đầy oan khuất nhưng cao đẹp của đôi trai gái trong kháng chiến chống Pháp, tác giả đã gửi gắm niềm tin vào sức sống bất diệt của tình yêu, của con người Việt Nam.
🍋 Truyện kể về mối tình đẹp giữa đôi trai gái làng quê. Người con trai khỏe mạnh, dũng cảm, chan chứa nghĩa tình; người con gái dịu dàng, hiền thục và giàu đức hy sinh. Họ đang chuẩn bị cho một đám cưới hạnh phúc thì chiến tranh ập tới, chia cắt đôi lứa. Người con trai lên đường gia nhập bộ đội, còn cô gái ở lại hoạt động bí mật ngay trong lòng địch. Để hoàn thành nhiệm vụ, cô phải tiếp xúc với giặc, thậm chí với tên đồn trưởng tàn bạo. Sự dấn thân ấy khiến cô chịu bao điều tiếng nghi kỵ, miệt thị của dân làng. Bi kịch dồn nén hơn nữa khi cô sinh ra đứa con có bàn tay tật nguyền, như một “dấu vết” mà dư luận cho rằng là minh chứng của phản bội. Nhưng tất cả những lời kết tội ấy đều không thể che lấp được sự thật: cô vẫn một lòng với cách mạng, và đã ngã xuống anh dũng khi dẫn đường cho bộ đội công đồn.
🍋 Nhân vật người con gái trở thành trung tâm của câu chuyện, hiện lên vừa dịu dàng vừa kiên cường. Cô dám hi sinh danh dự cá nhân, chấp nhận bao khổ nhục để giữ trọn nhiệm vụ cách mạng. Vẻ đẹp ấy khiến ta liên tưởng đến hình tượng người phụ nữ Việt Nam trong chiến tranh: thủy chung trong tình yêu, kiên trung trong chiến đấu, âm thầm gánh chịu nhưng sẵn sàng dâng hiến cả cuộc đời cho Tổ quốc. Sự hy sinh của cô đã góp phần đem lại chiến thắng, và cái chết của cô trở nên cao cả, sáng ngời.
🍋 Điểm đặc sắc nhất của tác phẩm là chi tiết kỳ ảo trong lễ truy điệu. Khi người cha bế đứa con, bàn tay co quắp bẩm sinh của nó bỗng nở ra, hiện lên một đóa hoa chanh tỏa hương thơm ngát. Cánh hoa rơi xuống môi người mẹ như đánh thức sự sống: khuôn mặt cô ửng hồng, đôi mắt bừng mở, ngực phập phồng hơi thở. Đó là khoảnh khắc huyền thoại, một phép màu của tình yêu, của niềm tin bất diệt. Chi tiết “hoa chanh trái vụ” mang nhiều tầng nghĩa: nó gợi nhắc về mối tình đầu trong vườn chanh, biểu tượng cho sức sống bền bỉ của con người Việt Nam, và cũng là minh chứng hùng hồn rằng sự hy sinh của người con gái không hề vô nghĩa. Trong cái chết, tình yêu vẫn nở hoa, và trong đau thương, niềm tin vào sự sống vẫn tỏa sáng.
🍋 Về nghệ thuật, truyện ngắn đã kết hợp khéo léo giữa chất hiện thực và chất lãng mạn, giữa bi kịch đau thương và yếu tố kỳ ảo. Ngôn ngữ kể chuyện vừa giản dị, vừa giàu sức gợi, giúp người đọc chìm vào một không khí vừa thật vừa mộng, vừa bi thương vừa rực sáng hi vọng.
🍋 Văn học không chỉ dừng lại ở việc khắc họa những bi kịch hay ca ngợi chiến công, mà quan trọng hơn, như Nguyễn Đình Thi từng nói: “Mỗi tác phẩm văn học đều là một hành động góp phần giữ gìn và xây dựng tâm hồn con người”. Truyện ngắn “Hoa chanh trái vụ” của Văn Như Cương chính là minh chứng tiêu biểu: nó làm sáng lên sức mạnh của tình yêu, niềm tin và sự hi sinh bất tử. Đọc tác phẩm, thế hệ trẻ hôm nay không chỉ thêm tự hào về cha anh, mà còn phải biết trân trọng hòa bình, sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình và Tổ quốc. Bởi lẽ, những bông “hoa chanh trái vụ” sẽ còn nở mãi trong trái tim mỗi người khi chúng ta biết gìn giữ và tiếp nối những hi sinh cao cả của quá khứ.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/