🪁 ĐI TÌM MÙA HÈ TUỔI THƠ TRONG BÀI THƠ “EM YÊU MÙA HÈ” CỦA NGUYỄN THANH TOÀN
“Em yêu mùa hè,
Có hoa sim tím
Mọc trên đồi quê,
Rung rinh bướm lượn.
Thong thả dắt trâu
Trong chiều nắng xế,
Em hái sim ăn
Trời, sao ngọt thế!
Gió mát lưng đồi,
Ve ngân ra rả,
Trên cao lưng trời
Diều ai vừa thả.”
-Nguyễn Thanh Toàn
🪁 Có ý kiến cho rằng: “Thơ ca là tiếng nói của tâm hồn, là nơi con người gửi gắm những rung động tinh tế nhất trước cuộc đời và thiên nhiên.” Nhận định ấy đặc biệt đúng khi ta tìm đến những vần thơ viết cho thiếu nhi. Ở đó, thế giới thiên nhiên và tuổi thơ hiện lên hồn nhiên, giản dị nhưng cũng chan chứa tình yêu thương. Bài thơ “Em yêu mùa hè” của Nguyễn Thanh Toàn chính là một khúc ca như thế, đem đến cho người đọc bức tranh mùa hè quê hương tươi đẹp, trong trẻo.
🪁 Nguyễn Thanh Toàn là một tác giả quen thuộc trong dòng thơ thiếu nhi Việt Nam hiện đại. Thơ ông nhẹ nhàng, gần gũi, thường gắn với thiên nhiên làng quê và ký ức tuổi thơ. “Em yêu mùa hè” được viết với giọng điệu hồn nhiên, hình ảnh giản dị, qua đó tái hiện không gian mùa hè tràn ngập sắc màu, âm thanh và hương vị của quê hương. Bài thơ không chỉ dành cho thiếu nhi mà còn gợi lại trong mỗi người những kỉ niệm trong sáng của tuổi thơ thôn dã.
🪁 Trước hết, bài thơ mở ra bằng một sắc màu quen thuộc của mùa hè quê hương:
“Em yêu mùa hè,
Có hoa sim tím
Mọc trên đồi quê,
Rung rinh bướm lượn.”
Hoa sim tím vốn là hình ảnh gần gũi trong đời sống và văn chương Việt Nam. Nếu trong thơ Hữu Loan, hoa sim gắn với nỗi đau thương và mất mát, thì ở Nguyễn Thanh Toàn, nó lại tỏa ra vẻ đẹp trong trẻo, mộc mạc. Cái tím dịu dàng ấy gợi sự bình yên của miền quê, gắn với niềm vui hồn nhiên của tuổi thơ. Cùng với đó, hình ảnh “rung rinh bướm lượn” khiến cả bức tranh thiên nhiên như đang chuyển động, đầy sức sống. Cái nhìn trong trẻo của nhân vật “em” chính là cái nhìn mà lí luận văn học thường gọi là “ánh mắt trẻ thơ”, quả là một phát hiện cái đẹp từ những gì bình dị nhất. Chỉ bằng vài nét phác thảo, tác giả đã dựng nên một bức tranh mùa hè giàu màu sắc và sức gợi.
🪁 Đến khổ thơ thứ hai, không gian mùa hè gắn liền với những sinh hoạt quen thuộc nơi làng quê:
“Thong thả dắt trâu
Trong chiều nắng xế,
Em hái sim ăn
Trời, sao ngọt thế!”
Ở đây, hình ảnh em bé dắt trâu trên đồng gợi nhịp sống thảnh thơi, gắn bó mật thiết với đồng ruộng. Câu cảm thán “Trời, sao ngọt thế!” vang lên chân thật, như một tiếng reo của niềm vui trẻ nhỏ khi tận hưởng vị ngọt của quả sim. Quả sim không chỉ ngọt ở hương vị mà còn ngọt trong kỉ niệm tuổi thơ, khi mỗi đứa trẻ đều có thể tìm thấy hạnh phúc từ những điều nhỏ bé nhất. Nhà thơ Xuân Diệu từng nói: “Thơ là sự sống được khơi dậy từ cảm xúc mãnh liệt.” Ở đây, cảm xúc hồn nhiên trước vị ngọt của trái sim đã tạo nên sức sống cho câu thơ, làm nó chân thật và giàu sức gợi. Điều này cũng gợi nhớ đến những trang thơ của Trần Đăng Khoa, nơi tiếng nói trẻ thơ luôn trong trẻo mà sâu sắc.
🪁 Khổ thơ cuối cùng mở ra nhịp điệu rộn ràng của mùa hè:
“Gió mát lưng đồi,
Ve ngân ra rả,
Trên cao lưng trời
Diều ai vừa thả.”
Nếu hai khổ đầu khắc họa màu sắc và hương vị, thì khổ cuối khắc họa âm thanh và nhịp điệu. Tiếng ve râm ran tựa như “dàn nhạc” của mùa hè vang vọng khắp không gian. Cánh diều no gió giữa trời xanh lại gợi những trò chơi dân gian gắn bó với bao thế hệ trẻ em Việt. Thiên nhiên không còn là bối cảnh tĩnh lặng mà trở thành một thế giới sống động, là người bạn đồng hành của tuổi thơ. Chính vì thế, ta thấy thơ thiếu nhi, dù giản dị, vẫn làm tròn chức năng “lưu giữ ký ức cộng đồng” mà lí luận văn học hiện đại đã khẳng định. Khi đọc những câu thơ này, người lớn dễ dàng tìm lại kí ức tuổi thơ, còn trẻ nhỏ thì thêm yêu gắn bó với mùa hè quê hương.
🪁 Nhìn tổng thể, bài thơ tuy ngắn nhưng khắc họa mùa hè bằng nhiều giác quan: sắc tím của hoa sim, vị ngọt quả sim, tiếng ve ngân vang, cánh diều bay cao. Ngôn ngữ thơ giản dị, trong sáng, kết hợp với nhịp điệu đều đặn đã tạo nên âm hưởng nhẹ nhàng, gần gũi với thiếu nhi. Nhưng đằng sau sự giản dị ấy là một giá trị nhân văn bền lâu: khơi dậy tình yêu thiên nhiên, gắn bó với quê hương, nuôi dưỡng những cảm xúc đẹp đẽ trong tâm hồn. Đúng như Hoài Thanh từng nói: “Thơ trước hết là sự đồng điệu.” Ở đây, đồng điệu được tạo ra giữa tiếng nói trẻ thơ và trái tim người đọc, khiến bài thơ lan tỏa sức sống.
🪁 Có thể nói, “Em yêu mùa hè” của Nguyễn Thanh Toàn là một thi phẩm ngắn gọn mà giàu ý nghĩa. Tác giả đã khắc họa thành công bức tranh mùa hè quê hương vừa chân thực vừa thơ mộng, qua đó bồi dưỡng cho thiếu nhi tình yêu thiên nhiên, tình yêu quê hương đất nước. Bài thơ không chỉ dành cho trẻ nhỏ mà còn chạm đến những miền ký ức sâu xa trong mỗi người, nhắc nhở ta biết trân trọng những giá trị bình dị của cuộc đời. Đọc bài thơ, ta càng thấm thía hơn sức mạnh kì diệu của thơ ca biến những điều nhỏ bé của đời thường thành những vần thơ có khả năng sống mãi trong trái tim người đọc.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/