Trong thơ Lưu Quang Vũ, ta thường bắt gặp một thế giới giàu tình yêu, khát vọng và những rung động mong manh mà mãnh liệt. “Vườn trong phố” là một minh chứng đặc sắc, nơi ký ức tình yêu và hoài niệm tuổi trẻ hòa quyện trong hình ảnh một khu vườn xanh giữa thành phố. Khu vườn ấy không chỉ là cảnh vật mà còn là biểu tượng của tình yêu, của tuổi thanh xuân và của một miền ký ức luôn mát lành, dịu ngọt. Hãy cùng cô Diệu Thu phân tích bài thơ này nhé!
“Trong thành phố có một vườn cây mát
Trong triệu người có em của ta
Buổi trưa nắng bầy ong đi kiếm mật
Vào vườn rồi ong chẳng nhớ lối ra.
Vườn em là nơi đọng gió trời xa
Hoa tím chim kêu bàng thưa lá nắng
Con nhện đi về giăng tơ trắng
Trái tròn căng mập nhựa sinh sôi.
Nơi ban mai cỏ ướt sương rơi
Một hạt nhỏ mơ hồ trên má
Hơi lạnh nào ngón tay cầm se giá?
Suốt cuộc đời cũng chẳng hiểu vì sao…
Nơi đêm khuya vọng lại tiếng còi tàu
Bỗng nhớ xa xôi những miền đất nước
Nơi bài hát lên đường ta hẹn ước
Nơi góc vườn ta để quên chùm hoa…
Nơi vòm lá rì rào xao động cơn mưa
Quả ngọt chín khi mùa ve lại đến
Những chân trời màu hồng những chân trời màu tím
Những ngôi sao bàng bạc cả hoàng hôn.
Nơi lá chuối che nghiêng như một cánh buồm
Cánh buồm xanh đi về trong hạnh phúc
Se sẽ chứ, không cánh buồm bay mất
Qua dịu dàng ẩm ướt của làn môi.
Dưa hấu bổ ra thơm suốt ngày dài
Em cũng mát lành như trái cây mùa hạ
Nước da nâu và nụ cười bỡ ngỡ
Em như cầu vồng bảy sắc hiện sau mưa.
Đến bây giờ đánh giặc anh đi xa
Nhìn lại mảnh vườn xưa thấy hẹp
Biết bao điều anh còn chưa nói được
Rối rít trong lòng một nỗi em em.
Rừng rậm đèo cao anh đã vượt lên
Theo tiếng gọi con tàu ngày bé dại
Vườn không níu được bước chân trở lại
Nhưng lá còn che mát suốt đường anh.
Mảnh vườn em vẫn là mảnh vườn xanh
Nơi ban đầu lòng ta ươm tổ mật
Nơi ta hái những chùm thơ thứ nhất
Nơi thu sang mây trắng vẫn bay về.”
Ngay từ những câu mở đầu, nhà thơ đã dựng lên một không gian rất đời thường nhưng giàu sức gợi:
“Trong thành phố có một vườn cây mát
Trong triệu người có em của ta”
Giữa nhịp sống ồn ào, “vườn cây mát” hiện lên như một ốc đảo yên bình, gắn liền với hình ảnh người con gái – “em” của nhà thơ. Cách đặt song song “vườn cây” và “em” khiến cả hai hòa nhập, vừa là nơi chốn vừa là tâm hồn. Nếu khu vườn là không gian vật chất thì “em” chính là khu vườn tinh thần. Cảnh trưa hè với hình ảnh:
“Buổi trưa nắng bầy ong đi kiếm mật
Vào vườn rồi ong chẳng nhớ lối ra”
vừa sống động vừa ẩn chứa sự cuốn hút say mê – một ẩn dụ tinh tế cho sức hút của tình yêu.
Các khổ thơ tiếp theo mở ra một bức tranh tràn đầy màu sắc và âm thanh:
“Hoa tím chim kêu bàng thưa lá nắng
Con nhện đi về giăng tơ trắng”
hay:
“Một hạt nhỏ mơ hồ trên má
Hơi lạnh nào ngón tay cầm se giá”
Những chi tiết này vừa gần gũi vừa giàu tính gợi hình, gợi cảm, khiến khu vườn trở thành tấm gương phản chiếu mọi rung động của người đang yêu. Tình yêu không được nói thẳng, mà tan chảy, thấm đẫm trong cảnh vật.
Khu vườn ấy cũng không chỉ là chốn hẹn hò hiện tại, mà còn là nơi hội tụ của ký ức và ước mơ. Tiếng còi tàu đêm gợi:
“Bỗng nhớ xa xôi những miền đất nước”
để rồi:
“Nơi bài hát lên đường ta hẹn ước
Nơi góc vườn ta để quên chùm hoa”
vang lên như một lời thề tuổi trẻ. Tình yêu cá nhân hòa quyện với tình yêu quê hương, khát vọng cá nhân hòa chung vào khát vọng cộng đồng. Những hình ảnh:
“Quả ngọt chín khi mùa ve lại đến
Những chân trời màu hồng những chân trời màu tím”
gợi vòng tuần hoàn của thời gian, của mùa, cũng như hành trình sống và hành trình yêu.
Ở phần cuối, bài thơ chuyển sang âm hưởng xa cách. Người lính ra đi:
“Đến bây giờ đánh giặc anh đi xa
Nhìn lại mảnh vườn xưa thấy hẹp”
nhưng vẫn đầy ắp những điều:
“Biết bao điều anh còn chưa nói được
Rối rít trong lòng một nỗi em em”
Khu vườn không giữ được bước chân, nhưng:
“Lá còn che mát suốt đường anh”
– nghĩa là tình yêu và ký ức ấy vẫn đồng hành, tiếp sức trong những tháng năm gian khổ. Vườn xanh không chỉ của đất, của cây, mà còn là khu vườn ký ức, nơi “ban đầu lòng ta ươm tổ mật”, nơi khởi đầu của những vần thơ và của một thời tuổi trẻ đẹp nhất.
“Vườn trong phố” vì thế không chỉ là bức tranh tình yêu lãng mạn, mà còn là bản hòa ca của ký ức, tuổi trẻ, tình yêu và trách nhiệm. Với ngôn ngữ giàu hình ảnh, những liên tưởng bay bổng và cảm xúc dạt dào, Lưu Quang Vũ đã khiến khu vườn nhỏ bé giữa phố phường trở thành một biểu tượng sống động, vừa ngọt ngào vừa bền bỉ, như chính tình yêu trong trái tim con người.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/