Trong dòng chảy thi ca Việt Nam giai đoạn Thơ Mới, bên cạnh những cái tên quen thuộc như Xuân Diệu, Huy Cận, Chế Lan Viên…, Đoàn Phú Tứ hiện lên như một đóa hoa lạ tinh tế, u buồn, cổ điển mà vẫn mới mẻ. Bài thơ “Màu thời gian”, một thi phẩm độc đáo hiếm hoi được lưu lại của ông, mang theo chất thơ đặc biệt phảng phất không gian cổ tự, ngập tràn hoài niệm, đầy ẩn dụ và ám ảnh về sự phôi pha của thời gian. Dưới bàn tay tài hoa của Đoàn Phú Tứ, màu sắc của thời gian không chỉ là dấu ấn của tháng năm mà còn là dư vang sâu thẳm của tâm hồn nghệ sĩ khi đối diện với cái đẹp và sự mất mát.
Bài thơ “Màu thời gian” không đơn thuần là một lời tiếc nuối hay nỗi buồn về thời gian. Nó là sự kết tụ của một tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, sống trong khoảng giao thoa giữa cái đẹp và cái phôi pha, giữa hiện thực và mộng tưởng. Ngay từ nhan đề Màu thời gian, thi sĩ đã gieo vào lòng người đọc một cảm giác vừa lạ lẫm vừa thiêng liêng. Thời gian vô hình, trừu tượng nay được gọi tên bằng màu sắc, bằng cảm giác, bằng tâm trạng. Đó là sự hình dung nghệ thuật rất hiện đại và lãng mạn.
Ngay những câu thơ đầu, người đọc đã bị cuốn vào một thế giới thấm đẫm chất cổ phong:
Em không nghe mùa thu
Dưới trăng mờ thổn thức
Em không nghe rạo rực
Hình ảnh kẻ chinh phu
Trong lòng người chinh phụ
Thi sĩ không viết trực tiếp về thời gian mà gợi lên không gian mờ ảo, bảng lảng trăng thu, tiếng thổn thức vọng về từ quá khứ. Những hình ảnh như “kẻ chinh phu”, “người chinh phụ” không chỉ là biểu tượng của nỗi chia ly mà còn chất chứa sự vỡ vụn trong ký ức. Những câu hỏi tu từ vang lên như tiếng gọi vọng từ quá khứ khiến người đọc rơi vào trạng thái nhập đồng với nỗi buồn thi sĩ thứ buồn không xác định rõ nguyên cớ, chỉ biết là rất mênh mang, rất cổ kính.
Đoàn Phú Tứ sử dụng thủ pháp tượng trưng và ẩn dụ một cách điêu luyện. Cái “màu thời gian” ấy hiện hình qua những điều xưa cũ và phôi phai:
Tóc mây một món chiếc
Nghìn thu u uẩn giòng
Áo xưa, dù nhầu nát
Cũng thơm mùi hoa quỳnh
“Áo xưa” dù bạc màu vẫn “thơm mùi hoa quỳnh” loài hoa thanh khiết, chỉ nở về đêm, gợi lên vẻ đẹp kín đáo, quý phái và mong manh. Cái đẹp ấy như một hương hồn lẩn khuất trong dĩ vãng, mờ nhòa mà ám ảnh. Mỗi hình ảnh, mỗi biểu tượng đều gắn với một nỗi buồn mang tính triết lý cái đẹp không thể cưỡng lại sự lụi tàn, và ký ức dẫu đẹp đến đâu cũng bị mài mòn bởi thời gian.
Càng về cuối bài thơ, chất thơ càng trở nên trừu tượng và ám ảnh:
Khói hoàng hôn chưa tắt
Sương đêm rơi nặng nề
Thời gian đâu ngừng lại
Trên chiếc áo não nề
Hình ảnh chiếc áo biểu tượng của quá khứ và tình yêu nay mang vẻ “não nề”. Dù hoàng hôn chưa tắt, sương đêm đã rơi, tất cả như báo hiệu một quá trình phôi pha không thể đảo ngược. Thi sĩ không than trách thời gian mà lặng lẽ, đau đớn chấp nhận nó như một quy luật khắc nghiệt nhưng tất yếu của cuộc sống.
Giọng thơ của Đoàn Phú Tứ mang âm hưởng huyền hoặc, cổ điển nhưng ẩn dưới đó là một tư duy hiện đại, một ý thức sâu sắc về thời gian và cái đẹp rất gần với những suy tưởng triết học phương Tây. Màu thời gian không miêu tả thời gian theo cách tuyến tính mà như một lớp màu ẩn hiện, chồng lấn lên kỷ niệm, tình yêu và khát vọng sống.
“Màu thời gian” là một thi phẩm độc đáo vừa cổ điển vừa mới mẻ, vừa hiện sinh vừa lãng mạn. Qua lớp ngôn từ tinh luyện và giàu tính tượng trưng, Đoàn Phú Tứ đã đưa người đọc bước vào một thế giới khác thế giới của ký ức và hoài niệm nơi cái đẹp bị đe dọa bởi thời gian nhưng vẫn kịp lung linh trước khi tan biến. Bài thơ không chỉ là tiếng nói của một thời đại mà còn là lời tự sự vượt thời gian về những giá trị tinh thần vĩnh cửu cái đẹp, nỗi buồn và nỗi cô đơn của con người trong dòng chảy không ngừng của vũ trụ.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/