ĐÁP ÁN ĐỀ SỐ 47: “MỘT BỮA NO”
PHẦN I: ĐỌC HIỂU
Câu 1 (0.5 điểm):
Văn bản được kể theo ngôi thứ ba – ngôi kể giúp tác giả dễ dàng quan sát toàn cảnh và bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ đối với nhân vật một cách khách quan nhưng cũng đầy cảm thông.
Câu 2 (0.5 điểm):
Nhân vật trung tâm được khắc họa nổi bật trong đoạn trích là bà lão – người bà khốn khổ. Văn bản tái hiện tình huống bà đến nhà người cháu để xin ăn, qua đó được ăn một bữa no sau những ngày đói khát triền miên – một bữa ăn đầy bi kịch và cay đắng.
Câu 3 (1.0 điểm):
Từ tượng hình trong câu: “Bà lão vội vàng ăn ngay. Nhưng họ ăn nhanh quá. Mọi người đều lặng lẽ, cắm cúi, mải mốt…” gồm các từ: vội vàng, cắm cúi, mải mốt.
👉 Tác dụng: Những từ tượng hình này gợi tả sinh động không khí bữa ăn – nơi mọi người đều vội vã, im lặng, tập trung hết mức vào việc ăn uống, thể hiện hoàn cảnh khắc nghiệt và cái đói thường trực. Đồng thời, những hình ảnh ấy khiến người đọc thêm xót xa, đồng cảm sâu sắc với những kiếp người khốn khổ trong xã hội xưa.
Câu 4 (1.0 điểm):
Bà lão là một nhân vật vừa đáng thương, vừa đáng trách.
- Đáng thương bởi bà là đại diện cho những kiếp người cùng cực, bị đói nghèo dồn đến bước đường cùng, đến mức miếng ăn trở thành nỗi ám ảnh và khao khát tột độ, khiến bà mất cả phẩm giá lẫn tự trọng.
- Đáng trách, bởi chính sự buông bỏ lòng tự trọng để chạy theo nhu cầu sinh tồn khiến bà trở nên nhỏ bé, tủi hổ, cam chịu trong một xã hội vô tình.
➡ Sự kết hợp giữa lòng thương và phê phán tạo nên chiều sâu nhân đạo và hiện thực trong cách xây dựng nhân vật của Nam Cao.
Câu 5 (1.0 điểm):
Việc không đặt tên riêng cho nhân vật bà lão là một dụng ý nghệ thuật sâu sắc của nhà văn Nam Cao.
- Nhờ đó, bà lão không chỉ là một cá nhân cụ thể mà đã trở thành biểu tượng chung cho tầng lớp người dân nghèo, bất hạnh trong xã hội cũ – những con người vô danh bị gạt ra bên lề cuộc sống.
- Không có tên gọi cụ thể, nhân vật dễ dàng tạo sự đồng cảm và thương xót nơi người đọc, vì họ thấy thấp thoáng hình ảnh bao nhiêu con người giống bà trong thời đại ấy.
PHẦN II: VIẾT (6.0 điểm)
Câu 1 (2.0 điểm): Viết đoạn văn phân tích đoạn (4)
Gợi ý đoạn văn (khoảng 200 chữ):
Đoạn (4) trong truyện ngắn Một bữa no là một trong những đoạn văn giàu sức gợi, thể hiện sâu sắc bi kịch thân phận của người nghèo trong xã hội xưa. Sau một bữa ăn có vẻ như là thỏa mãn, bà lão không cảm thấy nhẹ nhõm mà trái lại, lại thấy bụng tức tưng tức, mồ hôi đầm đìa, ruột gan xộn xạo. Sự no nê ấy không đem đến hạnh phúc mà chỉ làm bà thêm kiệt quệ, mệt mỏi đến độ không thể đi nổi. Cái cảm giác “no” vốn dĩ là mơ ước của người đói, nhưng trong trường hợp của bà lão lại trở thành một gánh nặng đầy ê chề và đau đớn. Bà phải nới thắt lưng, phải tựa vào vách thở hổn hển – đó không đơn thuần là phản ứng sinh lý mà là biểu hiện của sự bức bối cả về thể xác lẫn tinh thần. Bà lão sợ người khác cười, nên dù mệt mỏi đến đâu vẫn cố giữ gìn hình ảnh, điều đó cho thấy lòng tự trọng âm ỉ của người nghèo. Câu cảm thán “Ôi chao!” được Nam Cao lặp đi lặp lại như tiếng nấc nghẹn, như một lời than thở chua chát về phận đời cơ cực. Tác phẩm không chỉ phản ánh cái đói, mà còn tố cáo một xã hội vô cảm, tàn nhẫn đến tận cùng. Qua đoạn văn này, người đọc không khỏi xót xa cho thân phận của bà lão – một người phụ nữ nghèo kiệt sức chỉ vì được… ăn no. Nam Cao bằng lối miêu tả hiện thực giàu chất nhân văn đã làm bật lên một sự thật đau lòng: đôi khi, sự no đủ cũng có thể giết chết người nghèo.
Câu 2 (4.0 điểm): Nghị luận xã hội – Kết nối yêu thương để nhà luôn là nơi có niềm vui và bình yên
Bài văn mẫu (khoảng 400 chữ):
Gia đình – hai tiếng thân thương ấy không chỉ là nơi ta được sinh ra mà còn là bến đỗ cuối cùng mỗi khi tâm hồn ta mỏi mệt giữa dòng đời. Nhưng để “nhà” mãi mãi là nơi có “niềm vui và sự bình yên”, thì nhất thiết, mỗi người trong đó phải biết kết nối yêu thương – như dòng chảy ngọt lành nuôi dưỡng gốc rễ hạnh phúc gia đình.
Nhà là phần cứng – là mái hiên, là tường gạch, là bàn cơm. Nhưng nếu thiếu đi tình yêu thương thì căn nhà đó sẽ lạnh lẽo, trống rỗng. Chỉ khi có sự gắn bó, quan tâm, sẻ chia giữa các thành viên, nhà mới thực sự trở thành “tổ ấm”. Kết nối yêu thương là những cử chỉ nhỏ bé như lời hỏi han, ánh nhìn ấm áp, hay đơn giản là một bữa cơm quây quần bên nhau. Đó là khi cha mẹ lắng nghe con cái bằng cả tấm lòng, là khi anh em cùng nhau chia sẻ niềm vui – nỗi buồn, là khi mỗi người trong gia đình biết đặt mình vào vị trí của người khác để hiểu và cảm thông.
Trong thời đại hiện nay, khi công nghệ ngày càng chiếm trọn thời gian của con người, sự kết nối trong gia đình dường như đang bị đứt gãy. Có những bữa cơm mà người ta ngồi cạnh nhau nhưng lòng lại cách xa hàng vạn dặm. Chính vì vậy, giữ gìn và vun đắp yêu thương trong gia đình là điều vô cùng quan trọng. Đó là trách nhiệm của mỗi thành viên, không phân biệt tuổi tác hay vai trò. Bằng những hành động thiết thực như giảm bớt thời gian sử dụng điện thoại, cùng nhau trò chuyện mỗi tối, hỗ trợ nhau trong công việc nhà – chúng ta đang nuôi dưỡng một ngôi nhà đầy ắp niềm vui.
Tình yêu thương trong gia đình không chỉ là sợi dây vô hình nối kết các thế hệ, mà còn là nền móng để mỗi cá nhân vững vàng trước giông bão cuộc đời. Bởi khi trở về nhà – nơi có yêu thương chân thật chờ đợi, ta luôn có một chốn bình yên để nương tựa.
Kết lại, hãy nhớ rằng: một ngôi nhà có thể được dựng bằng gạch đá, nhưng chỉ có tình yêu thương mới có thể biến nó thành tổ ấm. Hãy cùng nhau vun đắp từng chút một, để mái nhà ấy mãi mãi là nơi trở về của yêu thương và hạnh phúc.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/