Trong lịch sử văn học thế giới, có những nhà văn không chỉ là người cầm bút mà còn là những chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng, dùng ngòi bút để phản kháng bất công và thức tỉnh lương tri con người. Lỗ Tấn (1881–1936) là một trong những nhà văn như vậy. Ông không chỉ là cha đẻ của văn học hiện đại Trung Quốc mà còn là một biểu tượng của tinh thần phản kháng, đấu tranh không ngừng nghỉ vì sự tiến bộ của xã hội. Tác phẩm của ông không chỉ mô tả nỗi khổ của nhân dân, sự suy tàn của một dân tộc mà còn là lời kêu gọi cải cách, thức tỉnh những tâm hồn đang ngủ quên trong cơn mê muội của thời đại.
Đọc Lỗ Tấn, người ta không thể chỉ dừng lại ở những câu chuyện đơn thuần về số phận con người mà còn thấy cả một Trung Quốc đầy biến động đầu thế kỷ XX, nơi những giá trị cũ kỹ, lạc hậu va chạm với làn sóng tư tưởng mới. Ông dùng văn chương như một lưỡi dao sắc bén để cắt vào những ung nhọt của xã hội, để phơi bày thực trạng đớn hèn, cam chịu, và thậm chí là tự thỏa mãn với sự lạc hậu của dân tộc. Những trang văn của ông, dù ngắn hay dài, đều là tiếng thét đau đớn nhưng mạnh mẽ, là ánh sáng giữa đêm đen, lay động trái tim và trí óc của độc giả suốt hơn một thế kỷ qua. Cùng cô Diệu Thu tìm hiểu về nhà văn nổi tiếng này nhé.
- Lỗ Tấn – Người Chiến Sĩ Trên Mặt Trận Văn Hóa:
Sinh năm 1881 tại Thiệu Hưng, Chiết Giang, trong một gia đình có truyền thống Nho học, Lỗ Tấn (tên thật là Chu Thụ Nhân) lớn lên trong bối cảnh Trung Quốc đang chìm trong khủng hoảng. Triều đại Mãn Thanh đang trên đà suy tàn, đất nước bị các thế lực phương Tây xâu xé, nhân dân đói khổ, xã hội ngập tràn những tư tưởng phong kiến lỗi thời. Chính những trải nghiệm thời thơ ấu—đặc biệt là việc chứng kiến cảnh cha mình mắc bệnh nhưng không được cứu chữa do sự lạc hậu của nền y học truyền thống—đã khắc sâu trong lòng ông nỗi bất mãn với hiện trạng và thôi thúc ông tìm kiếm con đường để thay đổi xã hội.
Ban đầu, Lỗ Tấn tin rằng y học có thể cứu vớt con người, và ông theo học ngành y tại Nhật Bản với hy vọng giúp đỡ đồng bào mình. Thế nhưng, một sự kiện đã làm thay đổi cuộc đời ông: trong một buổi chiếu phim tài liệu, ông chứng kiến cảnh một người Trung Quốc bị quân Nhật xử tử, nhưng đám đông đồng bào của nạn nhân lại thờ ơ, vô cảm, thậm chí còn vui vẻ đứng xem như một trò giải trí. Lỗ Tấn nhận ra rằng vấn đề lớn nhất của dân tộc mình không phải là bệnh tật thể xác mà là bệnh tật tinh thần—một căn bệnh của sự mê muội, cam chịu và hèn nhát. Và để cứu một dân tộc, y học là chưa đủ, mà cần một thứ vũ khí mạnh hơn: văn chương.
Từ đó, ông từ bỏ y học để cầm bút, viết nên những tác phẩm có sức công phá mạnh mẽ, nhằm thức tỉnh tinh thần và lòng tự tôn của người Trung Quốc. Ông trở thành nhà văn tiên phong của văn học hiện đại, từ bỏ lối văn cổ điển rườm rà để sử dụng ngôn ngữ giản dị, sắc sảo nhưng thấm đẫm tính hiện thực và triết lý sâu sắc.
- Văn Chương Như Lưỡi Dao Cắt Đứt Xiềng Xích Lạc Hậu:
Lỗ Tấn nổi tiếng với hàng loạt truyện ngắn và tiểu luận có sức ảnh hưởng sâu rộng, trong đó đáng chú ý nhất là hai tập Gào thét (1923) và Bàng hoàng (1926). Những tác phẩm này đã tạo nên cuộc cách mạng trong văn học Trung Quốc, bởi chúng không chỉ phản ánh hiện thực mà còn đặt ra những vấn đề triết lý về số phận con người và dân tộc.
Một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của Lỗ Tấn là “Nhật ký người điên” (1918), tác phẩm được coi là cột mốc khai sinh nền văn học hiện đại Trung Quốc. Lấy cảm hứng từ truyện Nhật ký một người điên của Gogol, truyện ngắn này kể về một người mắc chứng hoang tưởng, tin rằng cả xã hội xung quanh đều đang sống trong một nền văn hóa ăn thịt người. Thông qua hình tượng “ăn thịt người”, Lỗ Tấn đã chỉ trích nền văn hóa phong kiến Trung Quốc—một nền văn hóa mà theo ông, đã “ăn tươi nuốt sống” tinh thần và ý chí của con người, biến họ thành những kẻ cúi đầu cam chịu, không còn sức phản kháng.
Cũng trong tinh thần ấy, truyện ngắn “AQ chính truyện” (1921) tiếp tục đào sâu vào căn bệnh tinh thần của dân tộc Trung Hoa thời bấy giờ. AQ là một nhân vật điển hình của kiểu người hèn nhát, yếu đuối nhưng lại tự huyễn hoặc mình bằng những chiến thắng tưởng tượng, thay vì dám đứng lên đấu tranh thực sự. Bằng sự châm biếm cay độc, Lỗ Tấn đã phơi bày căn bệnh “tự an ủi”—một kiểu tự lừa dối bản thân để trốn tránh thực tại khắc nghiệt. AQ không chỉ là một cá nhân mà là biểu tượng cho cả một lớp người trong xã hội Trung Quốc lúc bấy giờ, những con người bị áp bức nhưng không dám đấu tranh, mà chỉ tìm cách bào chữa cho sự nhu nhược của mình.
Ngoài truyện ngắn, Lỗ Tấn còn là một bậc thầy của thể loại tiểu luận chính luận, với những bài viết sắc bén, trực tiếp công kích những tư tưởng phong kiến lạc hậu và kêu gọi cải cách. Ông không ngại chỉ trích tầng lớp trí thức giả dối, những kẻ nhân danh đạo đức để trói buộc con người vào những khuôn mẫu cũ kỹ. Những bài tiểu luận của ông, với lối viết đanh thép, trực diện, đã góp phần thức tỉnh không ít trí thức và thanh niên thời bấy giờ, khơi dậy trong họ khát vọng đổi thay.
- Di Sản Bất Hủ Của Lỗ Tấn:
Mặc dù chỉ sống đến năm 1936, nhưng tư tưởng và tác phẩm của Lỗ Tấn vẫn tiếp tục có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến nền văn học và tư tưởng Trung Quốc. Ông được coi là “linh hồn của văn học Trung Quốc hiện đại”, là người đặt nền móng cho phong trào Ngũ Tứ và góp phần quan trọng vào công cuộc đổi mới tư duy trong xã hội.
Ngày nay, khi nhìn lại, những vấn đề mà Lỗ Tấn đặt ra vẫn còn nguyên giá trị. Căn bệnh AQ, sự vô cảm, sự mê muội vì những giá trị cũ kỹ vẫn hiện diện ở nhiều nơi, không chỉ trong xã hội Trung Quốc mà còn trong nhiều xã hội khác. Văn chương của ông vẫn là tấm gương phản chiếu để con người tự nhìn lại mình, để từ đó thay đổi, thức tỉnh và tiến về phía trước.
Lỗ Tấn đã từng nói: “Thế giới này vốn không có đường. Người ta đi mãi thì thành đường mà thôi.” Và có lẽ, chính những tác phẩm của ông đã mở ra những con đường mới cho nền văn học và tư tưởng Trung Quốc, soi sáng cho những thế hệ sau tiếp tục bước tiếp trên con đường tìm kiếm sự tiến bộ và chân lý.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/