Từ bao đời nay, cây tre đã trở thành biểu tượng bất diệt của làng quê Việt Nam, hiện thân cho tinh thần kiên cường, bất khuất và tấm lòng nhân hậu của con người Việt. Với bài thơ “Cây tre Việt Nam”, Nguyễn Duy đã khắc họa một cách sinh động hình ảnh loài cây mộc mạc nhưng mang trong mình sức sống bền bỉ, thể hiện trọn vẹn bản sắc dân tộc. Bài thơ không chỉ là lời ca ngợi tre, mà còn là một bản trường ca về phẩm chất cao đẹp của con người Việt Nam qua bao thế hệ. Hãy cùng cô Diệu Thu đi vào bài thơ này!
Mở đầu bài thơ, Nguyễn Duy đặt ra một câu hỏi tưởng như bâng quơ nhưng lại hàm chứa ý nghĩa sâu sắc:
Tre xanh,
Xanh tự bao giờ?
Chuyện ngày xưa… đã có bờ tre xanh.
Câu hỏi ấy không chỉ để nhấn mạnh sự tồn tại từ bao đời của tre, mà còn gợi lên sự vĩnh hằng của một biểu tượng gắn liền với cuộc sống người Việt. Tre đã xuất hiện từ thuở xa xưa, in bóng nơi cổng làng, quanh sân đình, trên những con đường đất đỏ và đồng hành cùng người dân từ thời dựng nước đến lúc giữ nước.
Thân gầy guộc, lá mong manh,
Mà sao nên luỹ nên thành tre ơi?
Ở đâu tre cũng xanh tươi,
Cho dù đất sỏi đất vôi bạc màu.
Những câu thơ giàu hình ảnh đã vẽ lên vẻ ngoài giản dị nhưng đầy sức mạnh của tre. Dù “thân gầy guộc, lá mong manh”, tre vẫn vững chãi, vẫn tạo thành “lũy, thành”. Tre không chọn nơi đất tốt mà vẫn xanh tươi giữa đất cằn sỏi đá, giống như con người Việt Nam kiên trì bám trụ, vươn lên từ nghịch cảnh.
Không chỉ vậy, tre còn mang trong mình phẩm chất cần cù, chịu khó:
Có gì đâu, có gì đâu,
Mỡ màu ít chắt dồn lâu hoá nhiều.
Rễ siêng không ngại đất nghèo,
Tre bao nhiêu rễ bấy nhiêu cần cù.
Những câu thơ như lời thủ thỉ, giản dị mà sâu sắc. Tre hút dưỡng chất từ đất nghèo, tích lũy từng chút một, để rồi trở nên mạnh mẽ hơn. Đó chẳng phải là hình ảnh của người nông dân Việt Nam, một nắng hai sương, chắt chiu từ những điều nhỏ bé để làm nên những điều vĩ đại hay sao?
Tác giả còn nhấn mạnh tinh thần đoàn kết của tre:
Bão bùng thân bọc lấy thân,
Tay ôm tay níu tre gần nhau thêm.
Thương nhau tre không ở riêng,
Luỹ thành từ đó mà nên hỡi người.
Tre không mọc đơn độc mà luôn sát cánh bên nhau, tạo nên những rặng tre xanh kiên cố. Đó cũng chính là phẩm chất quý báu của dân tộc Việt Nam – đoàn kết, keo sơn, luôn đùm bọc, che chở nhau qua mọi gian khó.
Không chỉ kiên cường, tre còn mang trong mình quy luật kế thừa của sự sống:
Chẳng may thân gãy cành rơi,
Vẫn nguyên cái gốc truyền đời cho măng.
Nòi tre đâu chịu mọc cong,
Chưa lên đã nhọn như chông lạ thường.
Dù tre già có đổ xuống, thì từ đó măng non lại mọc lên, thẳng tắp như những thanh gươm, như những thế hệ trẻ tiếp nối truyền thống cha ông. Hình ảnh “chưa lên đã nhọn như chông” nhắc nhớ đến thời kỳ đấu tranh bảo vệ đất nước, khi tre hóa thành vũ khí, thành những hàng rào phòng thủ, bảo vệ quê hương.
Và rồi, bài thơ khép lại bằng những câu thơ tha thiết, đầy tính dự báo về tương lai:
Mai sau,
Mai sau,
Mai sau…
Đất xanh tre mãi xanh màu tre xanh.
Ba lần điệp từ “mai sau” vang lên như một lời khẳng định mạnh mẽ về sự trường tồn của tre – cũng chính là sự trường tồn của dân tộc Việt Nam. Dù thời gian có trôi qua, dù cuộc sống có đổi thay, tinh thần Việt Nam vẫn mãi vững vàng như rặng tre xanh bất khuất.
Bài thơ “Cây tre Việt Nam” của Nguyễn Duy không chỉ là một bức tranh sinh động về cây tre, mà còn là một bài ca ngợi phẩm chất cao đẹp của dân tộc. Bằng giọng thơ giản dị mà sâu lắng, bằng những hình ảnh giàu chất tượng trưng, tác phẩm đã để lại trong lòng người đọc niềm xúc động sâu xa về một biểu tượng thiêng liêng của đất nước. Tre mãi mãi là hiện thân của sức mạnh, của tinh thần đoàn kết và của những giá trị truyền đời bất biến.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/