💓 BẢN TÌNH CA CỦA NGƯỜI PHỤ NỮ TRONG TÌNH YÊU QUA BÀI THƠ “TỰ HÁT” CỦA XUÂN QUỲNH
Chả dại gì em ước nó bằng vàng
Trái tim em, anh đã từng biết đấy
Anh là người coi thường của cải
Nên nếu cần anh bán nó đi ngay
Em cũng không mong nó giống mặt trời
Vì sẽ tắt khi bóng chiều đổ xuống
Lại mình anh với đêm dài câm lặng
Mà lòng anh xa cách với lòng em
Em trở về đúng nghĩa trái tim
Biết làm sống những hồng cầu đã chết
Biết lấy lại những gì đã mất
Biết rút gần khoảng cách của yêu tin
Em trở về đúng nghĩa trái-tim-em
Biết khao khát những điều anh mơ ước
Biết xúc động qua nhiều nhận thức
Biết yêu anh và biết được anh yêu
Mùa thu nay sao bão giông nhiều
Những cửa sổ con tàu chẳng đóng
Dải đồng hoang và đại ngàn tối sẫm
Em lạc loài giữa sâu thẳm rừng anh
Em lo âu trước xa tắp đường mình
Trái tim đập những điều không thể nói
Trái tim đập cồn cào cơn đói
Ngọn lửa nào le lói giữa cô đơn
Em trở về đúng nghĩa trái-tim-em
Là máu thịt, đời thường ai chẳng có
Cũng ngừng đập lúc cuộc đời không còn nữa
Nhưng biết yêu anh cả khi chết đi rồi
-Xuân Quỳnh-
💓Tình yêu từ bao đời luôn là miền cảm xúc mênh mông của thi ca. Trong thế giới ấy, mỗi nhà thơ lại gửi gắm một tiếng lòng riêng: có người hát về khát vọng đôi lứa, có người ca ngợi niềm hạnh phúc trọn vẹn. Nhưng với Xuân Quỳnh, tình yêu không chỉ là hạnh phúc mà còn là nỗi lo, sự thổn thức, là khát khao được sống thật và được yêu hết mình. Giữa thời đại mà thơ ca thường hướng về lý tưởng lớn lao của dân tộc, Xuân Quỳnh vẫn chọn viết về trái tim con người, nơi những rung động nhỏ bé nhưng chân thành lại tỏa ra ánh sáng của sự sống. Bài thơ “Tự hát”, sáng tác năm 1984, là một trong những thi phẩm tiêu biểu cho phong cách ấy, nơi người phụ nữ vừa yêu, vừa suy tư, vừa đối thoại với chính mình trong tiếng hát của niềm tin và nhân ái.
💓 Xuân Quỳnh (1942 – 1988) là nhà thơ nữ tiêu biểu của nền thơ Việt Nam hiện đại. Thơ chị là tiếng nói của trái tim phụ nữ, mang vẻ đẹp hồn nhiên mà sâu sắc, dịu dàng mà mạnh mẽ. Sau những “Sóng”, “Thuyền và biển”, “Hoa cỏ may”, “Tự hát” là một nốt nhạc đặc biệt, nồng nàn mà trầm lắng, thể hiện sự chiêm nghiệm chín muồi của một người đàn bà từng trải, đã đi qua bao bão giông để hiểu rằng tình yêu là nơi con người tìm thấy chính mình.
💓 Mở đầu bài thơ, Xuân Quỳnh khẳng định quan niệm của mình về giá trị của trái tim:
“Chả dại gì em ước nó bằng vàng
Trái tim em, anh đã từng biết đấy
Anh là người coi thường của cải
Nên nếu cần anh bán nó đi ngay.”
Lời thơ giản dị mà đầy bản lĩnh. “Chả dại gì em ước nó bằng vàng” – vàng tượng trưng cho sự quý giá, vĩnh cửu, nhưng đồng thời cũng là vật vô tri, lạnh lẽo. Trái tim của người phụ nữ yêu không thể là thứ cứng cỏi, bất động ấy. Nó là nơi cất giữ sự rung cảm, biết yêu, biết đau, biết hi sinh. Bằng cách phủ định “chả dại gì”, Xuân Quỳnh khẳng định quan niệm sống và yêu rất thật: thà yếu đuối, mong manh còn hơn hóa đá vô cảm. Trong giọng thơ có sự thủ thỉ của một người đàn bà từng yêu sâu sắc, từng tổn thương nhưng vẫn giữ trong mình sự tự tin và chủ động.
💓 Nếu khổ đầu là lời khẳng định bản thể thì đến khổ thứ hai, người phụ nữ ấy lại bộc bạch một triết lý nhân sinh giản dị mà thấm thía:
“Em cũng không mong nó giống mặt trời
Vì sẽ tắt khi bóng chiều đổ xuống
Lại mình anh với đêm dài câm lặng
Mà lòng anh xa cách với lòng em.”
Trái tim của tình yêu không cần rực rỡ như mặt trời, vì ánh sáng chói chang ấy cũng có lúc lịm tắt. Điều người phụ nữ cần là sự đồng điệu, sự gần gũi trong tâm hồn, không phải ánh hào quang dễ tàn. Nỗi sợ “đêm dài câm lặng” và “lòng anh xa cách với lòng em” không chỉ là nỗi sợ mất nhau mà còn là nỗi cô đơn của người biết yêu quá nhiều, biết rằng hạnh phúc mong manh, chỉ một chút xa cách cũng khiến trái tim chênh vênh.
💓 Và rồi giữa những lo âu, Xuân Quỳnh như tự an ủi mình bằng một lời tự nhủ đầy bản lĩnh:
“Em trở về đúng nghĩa trái tim
Biết làm sống những hồng cầu đã chết
Biết lấy lại những gì đã mất
Biết rút gần khoảng cách của yêu tin.”
“Trở về đúng nghĩa trái tim” là trở về với bản chất chân thật nhất của tình yêu. Đó không phải là trái tim lý tưởng hóa, mà là trái tim biết tái sinh và chữa lành. Những “hồng cầu đã chết” là biểu tượng cho những cảm xúc tưởng như khô cạn, nhưng nhờ tình yêu mà hồi sinh. Tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh không chỉ là say mê mà còn là sức mạnh hàn gắn, là niềm tin giúp con người vượt qua khoảng cách, tìm lại sự sống trong tâm hồn.
💓 Mạch cảm xúc ấy tiếp tục được nối dài trong khổ thơ kế tiếp:
“Em trở về đúng nghĩa trái-tim-em
Biết khao khát những điều anh mơ ước
Biết xúc động qua nhiều nhận thức
Biết yêu anh và biết được anh yêu.”
Điệp từ “em trở về” vang lên như một khúc điệp khúc tự khẳng định. Trái tim ấy không chỉ biết yêu mà còn biết đồng cảm, sẻ chia, hướng đến cái đẹp và điều thiện. Cụm từ “biết được anh yêu” nghe nhẹ nhàng mà xúc động, bởi với người phụ nữ, hạnh phúc đôi khi chỉ cần sự thấu hiểu, cảm nhận được tình yêu từ đối phương. Bốn câu thơ là lời khẳng định mạnh mẽ về quyền được yêu, được cảm xúc, được mơ ước, những điều tưởng như giản đơn mà lại là bản chất sâu xa nhất của con người.
💓 Nhưng cũng từ đỉnh cao của tình yêu ấy, Xuân Quỳnh để cho nỗi bất an len vào, khắc khoải trong từng câu chữ:
“Mùa thu nay sao bão giông nhiều
Những cửa sổ con tàu chẳng đóng
Dải đồng hoang và đại ngàn tối sẫm
Em lạc loài giữa sâu thẳm rừng anh.”
Không gian thơ mở rộng, từ trái tim hướng ra thiên nhiên, nhưng thiên nhiên ấy lại thấm đẫm tâm trạng. “Bão giông”, “đại ngàn tối sẫm”, “lạc loài” – những hình ảnh gợi cô đơn và bất trắc. “Rừng anh” là thế giới tâm hồn của người đàn ông, vừa rộng lớn vừa bí ẩn, khiến người phụ nữ cảm thấy lạc lõng. Đằng sau nỗi sợ ấy là nỗi lo của người yêu sâu, sợ mất đi chỗ trú ngụ của trái tim mình.
💓 Nỗi lo được đẩy lên cao trào trong khổ thơ tiếp theo:
“Em lo âu trước xa tắp đường mình
Trái tim đập những điều không thể nói
Trái tim đập cồn cào cơn đói
Ngọn lửa nào le lói giữa cô đơn.”
Nhịp thơ dồn dập, dằng dặc như nhịp tim đang loạn. Những “điều không thể nói” là những thổn thức không gọi thành lời, là nỗi khao khát được thấu hiểu. Câu thơ “Trái tim đập cồn cào cơn đói” khiến người đọc nghẹn lại, bởi đó không phải là cơn đói vật chất mà là đói yêu, đói được cảm thông, đói hơi ấm con người. Trong không gian cô đơn ấy, chỉ còn “ngọn lửa le lói” – biểu tượng cho niềm tin mong manh nhưng chưa bao giờ tắt.
💓 Và rồi, sau tất cả những biến động của tâm hồn, bài thơ khép lại bằng một lời khẳng định giản dị mà xúc động:
“Em trở về đúng nghĩa trái-tim-em
Là máu thịt, đời thường ai chẳng có
Cũng ngừng đập lúc cuộc đời không còn nữa
Nhưng biết yêu anh cả khi chết đi rồi.”
Khổ thơ cuối đưa cảm xúc trở về điểm khởi đầu nhưng sâu lắng hơn, từng trải hơn. “Trái tim” không còn là ẩn dụ trừu tượng, mà là máu thịt, đời thường, nghĩa là chân thật, gần gũi, có giới hạn sinh học. Nhưng chính trong giới hạn ấy lại ẩn chứa cái vô hạn của tình yêu: “biết yêu anh cả khi chết đi rồi.” Ở đây, Xuân Quỳnh không tô vẽ sự vĩnh cửu của tình yêu như một giấc mơ lãng mạn, mà khẳng định nó bằng niềm tin nhân văn: chỉ có tình yêu mới khiến con người vượt qua cái chết, để lại dấu ấn trong cõi đời.
💓 Có thể nói, “Tự hát” là một bản độc thoại nội tâm giàu sức sống, kết tinh phong cách trữ tình tự bạch của Xuân Quỳnh. Bằng giọng thơ mềm mại, tự nhiên, nhà thơ đã tái hiện hành trình của trái tim phụ nữ: từ hồn nhiên đến từng trải, từ lo âu đến bản lĩnh, từ giới hạn sinh học đến khát vọng vĩnh hằng. Ngôn ngữ thơ giản dị mà gợi cảm, hình ảnh gần gũi mà giàu tính biểu tượng, nhịp thơ linh hoạt như nhịp đập của trái tim. “Tự hát” vì thế không chỉ là lời tự sự của một người đàn bà, mà còn là bản tuyên ngôn về quyền được sống thật với cảm xúc, được yêu bằng tất cả niềm tin và lòng nhân hậu.
💓 Đọc “Tự hát”, ta như nghe thấy chính trái tim mình ngân lên trong từng câu chữ. Tiếng thơ ấy, dù đã qua bao năm tháng, vẫn khiến người đọc rưng rưng, bởi nó là tiếng nói của con người giữa cuộc đời nhiều đổi thay. Xuân Quỳnh đã hát cho chính mình, nhưng cũng hát cho tất cả những ai đang yêu, đã yêu và sẽ yêu, để nhắc rằng: dẫu hạnh phúc có mong manh, chỉ cần còn trái tim biết yêu, con người vẫn luôn sống đẹp, sống đầy trong thế giới này.
Nguồn ảnh minh họa: Sưu tầm
———————————-
Học Văn Bằng Công Thức Cùng Cô Diệu Thu – Học chuẩn, thi chuẩn
Hotline: 0833.873.089
Địa chỉ: Ngõ 123, Thuỵ Phương, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Website: https://letrandieuthu.com
#hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu