Thạch Lam, một trong những cây bút xuất sắc của nền văn học hiện đại Việt Nam, đã tạo dựng cho mình một phong cách viết hết sức đặc biệt, thể hiện sự tinh tế và chiều sâu trong mỗi tác phẩm. Văn chương của ông không bao giờ chạy theo những tình huống kịch tính, những xung đột gay gắt, mà ngược lại, Thạch Lam thường xây dựng câu chuyện từ những điều bình dị, những khoảnh khắc tưởng chừng như không có gì đặc biệt. Yếu tố “truyện như không có truyện” là đặc điểm nổi bật nhất trong phong cách sáng tác của ông. Chính trong cái nhìn thấu suốt và đầy cảm thông ấy, Thạch Lam đã thể hiện một cách sâu sắc sự đau khổ và khát vọng không bao giờ nguôi trong con người. Hãy cùng cô Diệu Thu khám phá yếu tố này.
Trong suốt sự nghiệp sáng tác của mình, Thạch Lam đã xây dựng một phong cách văn học rất riêng biệt, khác biệt hoàn toàn với những cây bút đồng thời. Trong khi nhiều tác giả đi theo hướng phát triển cốt truyện với những tình huống gay cấn, kịch tính, Thạch Lam lại chú trọng đến những khoảnh khắc tĩnh lặng, những góc khuất sâu thẳm trong tâm hồn con người. Chính yếu tố “truyện như không có truyện” đã tạo nên sự đặc biệt trong các tác phẩm của ông, mang lại cho người đọc cảm giác như mình đang bước vào một không gian sống động và đầy chiêm nghiệm, nơi mà những điều giản dị trở thành những chân lý nhân văn sâu sắc.
Thạch Lam không hề chú trọng đến sự phức tạp của cốt truyện, mà thay vào đó là sự chú ý đến những chi tiết nhỏ nhặt trong cuộc sống đời thường. Những truyện ngắn của ông thường kể lại những câu chuyện có vẻ ngoài rất đơn giản, đôi khi không có một kết cấu rõ ràng, không có những cao trào kịch tính hay xung đột quyết liệt. Trong “Hai đứa trẻ”, Thạch Lam không kể về một biến cố lớn lao hay một sự kiện quan trọng mà chỉ khắc họa một buổi chiều tà trong phố huyện, nơi mà những đứa trẻ chờ đón đoàn tàu, tưởng như chẳng có gì đáng chú ý. Thế nhưng, qua đôi mắt trong sáng của các nhân vật, qua không gian tĩnh lặng ấy, ta cảm nhận được nỗi buồn ẩn sâu trong cuộc sống nghèo khổ, thiếu thốn, và đồng thời, cũng là một khát vọng, một niềm hy vọng mong manh về một tương lai tốt đẹp hơn.
Thứ hai, yếu tố “truyện như không có truyện” trong văn Thạch Lam còn thể hiện rõ qua cách mà ông xây dựng không gian và thời gian. Không giống như những tác giả khác thường tạo dựng những không gian huyền bí hay kỳ vĩ, Thạch Lam lại chọn những cảnh vật gần gũi, bình dị. Tuy nhiên, qua những miêu tả tỉ mỉ, tinh tế, ông đã thổi vào chúng một sức sống đặc biệt, phản chiếu tâm hồn và số phận con người. Trong “Gió lạnh đầu mùa”, không có tình huống gay cấn hay mâu thuẫn phức tạp, chỉ có một cơn gió mùa đông lạnh lẽo và một câu chuyện giản dị về tình thương của những đứa trẻ đối với một người bạn nghèo khổ. Chính từ những khoảnh khắc giản đơn ấy, Thạch Lam đã tạo dựng một không gian cảm xúc đầy sâu lắng, khiến người đọc không chỉ cảm nhận được sự mong manh của cuộc đời mà còn thấy được tấm lòng trắc ẩn và tình yêu thương vô điều kiện, dù trong những hoàn cảnh nghèo khó nhất.
Văn Thạch Lam là những dòng suy tư, những câu chuyện của một tâm hồn luôn hướng về cái đẹp, cái thiện, dù trong cuộc sống luôn có sự tăm tối và khổ đau. Cái đặc biệt của ông là ở chỗ, dù những câu chuyện không có gì đặc biệt, không có những cao trào kịch tính, nhưng lại đầy ắp những suy tư về nhân tình thế thái, về cuộc sống và số phận con người. Thạch Lam không kể chuyện, mà là cảm nhận và truyền tải những cảm xúc sâu thẳm, những trăn trở của con người đối diện với cuộc đời. Chính vì vậy, yếu tố “truyện như không có truyện” trong văn ông không phải là sự thiếu vắng sự kiện, mà là sự khắc họa những góc khuất, những nỗi buồn sâu kín mà con người ít khi bộc lộ ra ngoài.
Điều thú vị trong văn Thạch Lam chính là ngôn từ giản dị mà giàu hình ảnh, như một làn gió nhẹ nhàng nhưng có thể thổi bay mọi cảm xúc của người đọc. Ông không cần phải sử dụng những ngôn ngữ cao siêu hay những câu văn phức tạp, mà chỉ cần những câu từ giản dị nhưng giàu sức gợi, vừa đủ để người đọc tự khám phá, tự tìm ra những ý nghĩa sâu xa trong từng câu chữ. Cũng trong “Hai đứa trẻ”, tác giả đã sử dụng những hình ảnh hết sức bình dị như tiếng ếch nhái, ánh trăng, hay cảnh chiều tà, để làm nổi bật sự lặng lẽ của cuộc sống, sự tĩnh mịch trong tâm hồn con người. Những hình ảnh ấy chẳng phải là những yếu tố tạo nên một câu chuyện hoàn chỉnh, nhưng lại đủ sức khắc họa một không gian tâm lý đầy ám ảnh.
Như vậy, yếu tố “truyện như không có truyện” trong văn Thạch Lam không phải là sự thiếu vắng kịch tính hay sự kiện, mà là sự khắc họa sâu sắc tâm hồn con người qua những chi tiết nhỏ bé, tưởng chừng như không quan trọng. Chính trong sự giản dị và tinh tế ấy, Thạch Lam đã mở ra một thế giới nội tâm phong phú, nơi mà mọi cảm xúc đều có thể được cảm nhận một cách sâu sắc. Văn của ông là những chiêm nghiệm về con người, về cuộc sống, về tình yêu thương và lòng trắc ẩn, những điều mà đôi khi chỉ có thể được tìm thấy trong những câu chuyện không có cốt truyện. Chính vì vậy, văn Thạch Lam vẫn luôn là một nguồn cảm hứng bất tận cho những ai yêu mến vẻ đẹp tinh tế của nghệ thuật viết văn.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/