Trong nền thơ ca Việt Nam, Tú Xương là một trong những nhà thơ đặc biệt nhất. Ông không chỉ phản ánh một cách sắc sảo những bất công trong xã hội, mà còn gửi gắm những tâm tư, tình cảm rất đời thường qua thơ ca. Trong đó, bài thơ “Thương vợ” là một dấu ấn nổi bật, thể hiện lòng yêu thương, trân trọng và cả sự tự vấn sâu sắc của ông dành cho người bạn đời – bà Tú. Bài thơ vừa giản dị, vừa đậm chất trữ tình, khiến người đọc không khỏi xúc động khi cảm nhận tình yêu và nỗi lòng người chồng giữa những trăn trở của kiếp sống. Hãy cùng cô Diệu Thu khám phá bài thơ này!
Mở đầu bài thơ, Tú Xương đã khắc họa hình ảnh người vợ của mình một cách thật gần gũi và chân thực:
“Quanh năm buôn bán ở mom sông,
Nuôi đủ năm con với một chồng.”
Hai câu thơ như một lời giới thiệu về bà Tú – người phụ nữ tảo tần, làm lụng suốt “quanh năm” không ngơi nghỉ để gánh vác cả gia đình. Không gian lao động của bà cũng đầy nhọc nhằn và hiểm nguy, nơi “mom sông” bấp bênh và chênh vênh như chính cuộc đời bà. Chỉ hai câu thơ, Tú Xương đã gói gọn cả một đời lam lũ của người vợ, người mẹ. Nhưng điều đáng chú ý hơn cả là cách ông thẳng thắn thừa nhận vai trò của mình trong cuộc sống gia đình: bà Tú không chỉ nuôi năm đứa con mà còn nuôi cả “một chồng”. Một cụm từ nghe tưởng hài hước, nhưng lại chất chứa trong đó sự tự trách và xót xa của người chồng nhận ra gánh nặng mà vợ mình phải chịu đựng.
Nếu hai câu thơ đầu khắc họa chân dung bà Tú trong những công việc thường nhật, thì đến hai câu tiếp theo, nỗi vất vả ấy được thể hiện rõ hơn qua hình ảnh và cảm xúc:
“Lặn lội thân cò khi quãng vắng,
Eo sèo mặt nước buổi đò đông.”
Hình ảnh “thân cò” trong ca dao xưa vốn đã quen thuộc, thường dùng để chỉ người phụ nữ tần tảo, gánh chịu mọi vất vả. Ở đây, Tú Xương đã mượn hình ảnh ấy để nói về người vợ của mình. Từ “lặn lội” gợi lên sự nhọc nhằn, vất vả, đặc biệt là trong những lúc “quãng vắng” – thời điểm khó khăn, cô đơn nhất. Không chỉ dừng lại ở đó, từ “eo sèo” trong câu tiếp theo lại làm nổi bật thêm những áp lực từ cuộc sống mưu sinh, nơi những xô bồ, tranh giành của đời sống chợ búa khiến bà Tú không chỉ kiệt quệ về thể chất mà còn mệt mỏi về tinh thần. Hai câu thơ vừa là bức tranh chân thực về cuộc đời lao động, vừa là tiếng lòng đầy thương cảm mà Tú Xương dành cho người bạn đời của mình.
Đến hai câu thơ tiếp theo, tình thương ấy được đẩy lên cao hơn khi Tú Xương nhấn mạnh vào những nỗi đau mà bà Tú phải chịu đựng:
“Một duyên, hai nợ, âu đành phận,
Năm nắng, mười mưa, dám quản công.”
Nếu trong ca dao xưa, duyên và nợ thường đi đôi để chỉ những mối tình vợ chồng, thì ở đây, Tú Xương đã tách riêng hai yếu tố này. “Một duyên” có lẽ là điều ít ỏi, nhỏ nhoi mà bà Tú nhận được trong cuộc hôn nhân của mình. Còn “hai nợ” lại là sự chất chồng của những khổ cực, những gánh nặng mà bà phải gánh chịu suốt đời. Câu thơ vừa là sự trân trọng đối với đức hi sinh của bà Tú, vừa là lời tự trách của nhà thơ khi bản thân không thể san sẻ được những khó khăn ấy. Nhưng dù gian khổ đến đâu, bà Tú vẫn “dám quản công”, vẫn kiên nhẫn và bền bỉ, một lòng vì chồng vì con. Sự nhẫn nhịn ấy không chỉ thể hiện phẩm chất cao quý của người phụ nữ Việt Nam xưa, mà còn khiến người đọc không khỏi khâm phục và xúc động.
Nhưng có lẽ, nỗi lòng sâu kín nhất của Tú Xương lại được bộc lộ trọn vẹn ở hai câu thơ kết:
“Cha mẹ thói đời ăn ở bạc,
Có chồng hờ hững cũng như không!”
Nếu các câu thơ trước là lời thương dành cho bà Tú, thì hai câu kết chính là sự day dứt, tự vấn của chính Tú Xương. Ông oán trách “thói đời ăn ở bạc”, nhưng đồng thời cũng tự nhận rằng bản thân mình cũng là một phần trong nỗi bất hạnh của vợ. Cụm từ “có chồng hờ hững” như một lời tự trách đau đớn: ông ý thức được sự bất lực, vô dụng của mình khi không thể là điểm tựa cho vợ. Tình cảm chân thành và sâu sắc ấy khiến bài thơ không chỉ là lời ca ngợi người phụ nữ mà còn là một bản tự sự đầy xúc động của người chồng.
“Thương vợ” không chỉ là một bài thơ về tình yêu thương, mà còn là tiếng lòng của một con người luôn trăn trở về trách nhiệm và giá trị của bản thân. Qua đó, Tú Xương đã không chỉ làm sống dậy hình ảnh người phụ nữ Việt Nam xưa, mà còn để lại một thông điệp đầy nhân văn về sự hi sinh, lòng biết ơn và tình yêu trong đời sống gia đình. Mỗi câu thơ, mỗi hình ảnh trong bài thơ đều thấm đẫm tình cảm chân thành, làm rung động trái tim người đọc.
Với “Thương vợ”, Tú Xương không chỉ để lại một tác phẩm xuất sắc về nghệ thuật, mà còn là một bài học về lòng trân trọng, biết ơn đối với những người phụ nữ thầm lặng mà vĩ đại trong cuộc sống. Thơ ông, dù giản dị, vẫn vang vọng mãi với thời gian, như một lời nhắc nhở đầy ý nghĩa về tình yêu và trách nhiệm trong cuộc đời mỗi con người.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/