Nếu nghệ thuật là một dòng sông, thì mỗi nghệ sĩ chính là một con suối nhỏ hòa vào dòng chảy ấy, mang theo sắc thái riêng biệt, tạo nên vẻ đẹp muôn màu của sáng tạo. Nếu nghệ thuật là một bản giao hưởng, thì mỗi nghệ sĩ là một thanh âm riêng lẻ, có thể hòa quyện vào tổng thể, nhưng đồng thời cũng phải mang dấu ấn không thể trộn lẫn. Nghệ thuật, ở bản chất sâu xa nhất, chính là sự phản chiếu của cái tôi, của tâm hồn, của những suy tư và xúc cảm không ai giống ai. Chính điều đó làm nên sự vĩ đại của những tác phẩm để đời, làm nên sức sống mãnh liệt của những kiệt tác vượt thời gian. Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu một nghệ sĩ sáng tác mà không có “mạch máu” riêng? Liệu họ có còn là nghệ sĩ, hay chỉ đơn thuần là những kẻ sao chép hoàn hảo, những người thợ mẫn cán trong xưởng chế tác của nghệ thuật? Hãy cùng cô Diệu Thu làm rõ điều này.
Người nghệ sĩ không có “mạch máu” riêng cũng giống như một cơ thể sống mà thiếu đi linh hồn, một cỗ máy chỉ biết vận hành theo lập trình mà không có suy tư, không có cảm xúc, không có một dấu ấn cá nhân nào. Khi đó, nghệ thuật chỉ còn là một chuỗi những sản phẩm được tạo ra theo công thức, đúng kỹ thuật, đúng quy chuẩn, nhưng hoàn toàn vô hồn. Một bức tranh có thể hoàn hảo về đường nét, màu sắc, nhưng nếu nó không có tâm hồn của người vẽ, không có sự bộc lộ bản thân, thì nó chỉ là một tác phẩm sao chép, không khác gì một bức ảnh chụp lại thế giới một cách máy móc. Một bài thơ có thể trau chuốt từng câu chữ, nhưng nếu không có hơi thở của người viết, nếu không có sự dằn vặt, yêu thương, khát khao hay đau đớn thực sự, thì nó chỉ là một chuỗi ngôn từ vô nghĩa, đọc xong là quên. Một bản nhạc có thể chuẩn từng nốt, từng giai điệu, nhưng nếu không có tâm hồn, không có những rung cảm thật sự của người sáng tác, thì nó cũng chỉ là những âm thanh rỗng tuếch vang lên rồi tan biến vào hư không.
Người nghệ sĩ không có “mạch máu” riêng không bao giờ có thể chạm đến trái tim người thưởng thức. Vì nghệ thuật chân chính không đơn thuần là sự sắp xếp hình ảnh, âm thanh, con chữ theo một quy tắc nào đó, mà nó là tiếng nói của tâm hồn, là sự bộc lộ của những điều sâu thẳm nhất trong trái tim con người. Hãy thử tưởng tượng nếu Trịnh Công Sơn không có những trăn trở về phận người, không có những suy tư triết lý về tình yêu, nếu Nguyễn Tuân không có sự tài hoa, kiêu hãnh trong từng câu chữ, nếu Van Gogh không dốc trọn những cơn điên loạn và đam mê vào từng nét cọ, thì liệu thế giới có còn những tác phẩm để đời? Một nghệ sĩ có thể có kỹ thuật điêu luyện, có thể học hỏi từ những bậc thầy, nhưng nếu không có cái tôi nghệ thuật, họ chỉ là những kẻ đứng trong bóng tối của người khác, lặp lại những gì đã có mà không để lại dấu ấn riêng.
Sáng tạo nghệ thuật không phải là việc làm hài lòng đám đông, cũng không phải là chạy theo xu hướng nhất thời. Nếu nghệ sĩ chỉ cố gắng đi theo thị hiếu, cố gắng tạo ra những tác phẩm hợp thời, mà không có bản sắc riêng, thì họ sẽ sớm bị quên lãng khi trào lưu qua đi. Lịch sử nghệ thuật đã chứng minh rằng những nghệ sĩ vĩ đại nhất không phải là những người chạy theo đám đông, mà là những kẻ dám đi ngược dòng, dám thách thức mọi định kiến, dám giữ vững “mạch máu” của riêng mình, ngay cả khi bị thế giới quay lưng. Vincent van Gogh đã chết trong nghèo đói và cô đơn, nhưng tranh của ông mãi mãi bất tử vì ông đã vẽ bằng cả linh hồn mình. Frida Kahlo đã từng bị chê bai, bị từ chối, nhưng bà vẫn vẽ về những nỗi đau, những ám ảnh của bản thân, để rồi trở thành huyền thoại. Nguyễn Huy Thiệp từng bị chỉ trích dữ dội khi mang đến một phong cách viết gai góc, trần trụi, nhưng chính điều đó đã làm nên một Nguyễn Huy Thiệp không thể thay thế trong văn đàn Việt Nam.
Người nghệ sĩ chân chính không sợ khác biệt. Họ không sợ bị hiểu lầm, không sợ bị chối bỏ, không sợ đơn độc. Họ dám trung thành với bản ngã của chính mình, dám để “mạch máu” của mình chảy tự do trong từng tác phẩm, không bị bóp nghẹt bởi những khuôn mẫu hay sự áp đặt của xã hội. Dù bị chê bai, dù bị xa lánh, họ vẫn sáng tạo theo cách của riêng họ, bởi họ biết rằng nếu đánh mất dòng chảy ấy, họ cũng sẽ đánh mất chính mình. Khi một người nghệ sĩ ngừng trung thực với cảm xúc của mình, khi họ thỏa hiệp với thị hiếu, khi họ chấp nhận từ bỏ bản sắc để hòa lẫn vào đám đông, thì đó cũng là lúc họ chết đi với tư cách một người sáng tạo. Họ có thể tiếp tục tạo ra những tác phẩm, nhưng những tác phẩm ấy chỉ là những chiếc vỏ rỗng, không còn hơi thở, không còn sự sống.
Nghệ thuật chân chính không thể bị sao chép. Một bản nhạc có thể được chơi lại hàng nghìn lần, nhưng chỉ có một người sáng tác ra nó. Một bức tranh có thể được phục chế vô số lần, nhưng chỉ có một người đã đặt tâm hồn mình vào đó ngay từ nét vẽ đầu tiên. Một cuốn tiểu thuyết có thể được dịch ra hàng trăm thứ tiếng, nhưng chỉ có một người đã thực sự sống cùng những nhân vật, đã rút ruột gan mình để viết nên từng câu chữ. Chính điều đó tạo nên giá trị bất biến của những tác phẩm nghệ thuật đích thực. Và cũng chính điều đó khiến cho nghệ thuật không bao giờ là một sản phẩm công nghiệp có thể sản xuất hàng loạt.
Người nghệ sĩ chỉ thực sự sống khi họ giữ được “mạch máu” của chính mình, khi họ dám bước đi trên con đường riêng, dù có gập ghềnh, dù có cô độc. Một tác phẩm nghệ thuật vĩ đại không cần phải được số đông tán thưởng ngay lập tức, nhưng nó phải có sức sống lâu bền, phải có khả năng chạm đến những góc sâu nhất trong tâm hồn con người. Để làm được điều đó, người nghệ sĩ phải sống thật với chính mình, phải để những gì chân thực nhất trong trái tim mình tuôn chảy vào từng tác phẩm. Vì nếu đánh mất dòng chảy ấy, họ không chỉ đánh mất nghệ thuật, mà còn đánh mất chính mình.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/