Thiên nhiên Việt Nam không chỉ đẹp, mà còn hùng vĩ và thơ mộng, như một bản hòa ca vừa dữ dội vừa dịu dàng. Trong “Người lái đò sông Đà”, Nguyễn Tuân đã viết lên bản giao hưởng kỳ diệu ấy bằng ngôn từ tài hoa của mình. Qua dòng sông Đà, qua hình tượng người lái đò dũng cảm, Nguyễn Tuân không chỉ kể một câu chuyện, mà còn gợi mở một triết lý: Thiên nhiên dù hung bạo đến đâu, con người vẫn đủ trí dũng và tài hoa để chế ngự, để biến hiểm nguy thành vẻ đẹp của sự chinh phục. Mời các em cùng cô Diệu Thu khám phá vẻ đẹp tuyệt vời ấy qua những trang tùy bút để hiểu thêm giá trị mà tác phẩm này mang lại.
Thiên nhiên Việt Nam từ lâu đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho các nhà văn, nhà thơ, họa sĩ, và âm nhạc. Nhưng để chạm đến chiều sâu của thiên nhiên, khám phá cái hùng vĩ xen lẫn chất thơ, thì không ai vượt qua được Nguyễn Tuân. Tác phẩm “Người lái đò sông Đà” của ông là một minh chứng tuyệt vời, nơi mà thiên nhiên Tây Bắc và con người lao động được khắc họa bằng ngôn ngữ tài hoa, phong cách độc đáo và tình yêu sâu sắc với đất nước. Bài tùy bút này không chỉ là một áng văn đẹp mà còn là một bản giao hưởng tuyệt diệu giữa thiên nhiên và con người.
Dòng sông Đà dưới ngòi bút của Nguyễn Tuân hiện lên với hai sắc thái đối lập mà hài hòa. Khi dữ dội, sông Đà như một mãnh thú hoang dại, với thác nước gầm rú, ghềnh đá sắc nhọn và những vòng xoáy nước như muốn nuốt chửng tất cả. Nguyễn Tuân không đơn thuần tả cảnh mà còn nhân hóa dòng sông, biến nó thành một “kẻ thù” đầy hiểm ác, luôn bày mưu tính kế để đối đầu với con người. Những ghềnh thác trở thành chiến trường, nơi dòng sông Đà “quăng chụp” và “dồn ép” những con thuyền nhỏ bé. Ngôn ngữ miêu tả thác nước của Nguyễn Tuân sống động đến mức người đọc như nghe được tiếng thác gầm vang dội, cảm nhận được hơi nước lạnh buốt phả vào mặt. Thiên nhiên hiện lên đầy uy lực, khắc nghiệt nhưng cũng thật kỳ vĩ, hoang sơ.
Nhưng khi dịu dàng, dòng sông Đà lại trở thành một “cố nhân” thân thương. Dòng nước xanh ngọc bích, cảnh sắc hai bờ sông yên bình với những nương ngô, bãi mía, và đàn hươu nai ngơ ngác gặm cỏ. Dưới ánh nắng, sông Đà như một dải lụa mềm mại, uốn lượn giữa đại ngàn Tây Bắc. Chính sự tương phản giữa cái dữ dội và cái thơ mộng ấy đã tạo nên một dòng sông Đà đầy sức hút, khiến người đọc không khỏi ngỡ ngàng trước vẻ đẹp đa chiều của thiên nhiên. Với Nguyễn Tuân, sông Đà không chỉ là một cảnh vật mà còn là một sinh thể sống động, mang tâm hồn và tính cách riêng.
Nếu sông Đà là bài thử thách lớn, thì ông lái đò là người nghệ sĩ kiên cường, bản lĩnh trên dòng sông ấy. Ông lái đò, với hơn mười năm kinh nghiệm, am hiểu từng ngóc ngách, từng ghềnh đá, từng dòng nước của sông Đà như lòng bàn tay. Trước những hiểm nguy, ông lái đò không hề sợ hãi mà trái lại, xử lý mọi tình huống một cách điêu luyện và dứt khoát. Dưới bàn tay của ông, con thuyền nhỏ bé lướt qua những vòng xoáy dữ dội, vượt qua những bẫy đá hiểm ác như một màn trình diễn nghệ thuật đầy ngoạn mục. Nguyễn Tuân đã khắc họa ông lái đò như một người hùng thầm lặng, không chỉ chinh phục thiên nhiên mà còn biến công việc lao động thường ngày thành một bản hòa tấu giữa trí tuệ, kỹ năng và lòng dũng cảm. Hình tượng ông lái đò không chỉ đại diện cho người lao động Tây Bắc mà còn là biểu tượng cho con người Việt Nam, dũng cảm, tài trí và phi thường trong sự giản dị của đời thường.
Không thể không nhắc đến nghệ thuật độc đáo của Nguyễn Tuân trong “Người lái đò sông Đà”. Ông được mệnh danh là “bậc thầy ngôn ngữ”, và điều đó được thể hiện rõ ràng qua từng câu chữ. Ngôn ngữ của ông vừa giàu hình ảnh, vừa đậm chất nhạc, vừa có sức gợi cảm mạnh mẽ. Các biện pháp tu từ như nhân hóa, ẩn dụ, so sánh đều được sử dụng nhuần nhuyễn, khiến dòng sông Đà hiện lên như một bức tranh đa chiều, sống động. Cách Nguyễn Tuân miêu tả thác nước như “đội quân bạo động” hay những vòng xoáy nước như “cái giếng bê tông thả xuống lòng sông” không chỉ độc đáo mà còn đầy sức thuyết phục. Bên cạnh đó, phong cách uyên bác của ông còn được thể hiện qua sự am hiểu sâu rộng về địa lý, văn hóa, và nghệ thuật chèo thuyền. Tác phẩm không chỉ là một tùy bút mà còn là một công trình nghệ thuật, kết tinh từ tình yêu thiên nhiên và kiến thức phong phú của Nguyễn Tuân.
“Người lái đò sông Đà” mang trong mình những giá trị to lớn về cả nội dung lẫn nghệ thuật. Tác phẩm ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Bắc, vừa kỳ vĩ, hùng tráng, vừa trữ tình, thơ mộng. Đồng thời, qua hình tượng người lái đò, Nguyễn Tuân đã tôn vinh sự tài hoa, trí tuệ và tinh thần bất khuất của con người lao động. Đây cũng là lời nhắc nhở chúng ta rằng, thiên nhiên dù hung bạo đến đâu cũng có thể khuất phục trước bàn tay và trí óc con người, miễn là ta đủ bản lĩnh và sự hiểu biết.
Hơn sáu thập kỷ đã trôi qua, nhưng “Người lái đò sông Đà” vẫn giữ nguyên sức hút, là minh chứng cho tài năng nghệ thuật đỉnh cao của Nguyễn Tuân. Tác phẩm không chỉ đánh thức tình yêu thiên nhiên mà còn khơi gợi trong lòng người đọc niềm tự hào về con người và đất nước Việt Nam. Đọc tác phẩm, chúng ta không chỉ thưởng thức cái đẹp của ngôn ngữ mà còn thấy mình như đang ngồi trên con thuyền nhỏ, trôi qua dòng sông Đà, cảm nhận từng con thác, từng ghềnh đá, và cả cái hồn của đất trời Tây Bắc. “Người lái đò sông Đà” chính là một di sản văn học vượt thời gian, một bài ca bất tận về thiên nhiên và con người Việt Nam.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/