Trong dòng thơ trữ tình hiện đại Việt Nam, Thanh Tịnh là một gương mặt riêng biệt – không cầu kỳ, không dữ dội, nhưng thấm sâu vào tâm hồn người đọc bằng sự nhẹ nhàng, mềm mại và đầy tinh tế. Nếu trong truyện ngắn “Tôi đi học”, ông để lại dấu ấn bằng vẻ trong trẻo của tuổi học trò, thì với bài thơ “Nắng mai”, Thanh Tịnh đưa người đọc vào thế giới của một buổi sáng rất đỗi dịu dàng, mơ hồ và tình tứ. Ở đó, thiên nhiên, ánh sáng và tâm hồn người thiếu nữ như quyện hòa thành một khúc giao cảm thầm thì, ngọt ngào và sâu lắng. Hãy cùng cô Diệu Thu khám phá bài thơ này.
Mở đầu bài thơ, Thanh Tịnh không miêu tả mặt trời một cách trực diện mà lại vẽ ra khung cảnh có phần kín đáo, tinh tế qua hai câu thơ:
“Ẩn mình sau ngành dương
Trộm rây phấn vàng hương”
Ánh nắng không lồ lộ mà hiện ra với dáng vẻ e ấp, khẽ khàng. Nó “ẩn mình” sau tán cây dương, như một người khách lạ rụt rè đến gõ cửa buổi sớm. Đặc biệt, cụm từ “trộm rây” khiến ánh sáng như trở nên có linh hồn, có bàn tay tinh nghịch đang “rây” – rắc nhẹ, tỏa nhẹ – một thứ “phấn vàng hương” xuống vạn vật. Đây không còn là ánh sáng vật lý đơn thuần, mà trở thành biểu tượng cho vẻ đẹp, cho sự sống và cả sự thức tỉnh của những xúc cảm tuổi trẻ.
Không gian mờ sương ấy, nơi có ánh sáng mơn trớn, có hương sớm thoảng nhẹ, là nơi cô thiếu nữ đang say ngủ. Câu thơ tiếp nối:
“Mặt trời ghẹo thiếu nữ
Thiêm thiếp trong phòng sương.”
Từ “ghẹo” rất đắt. Nó không chỉ nhân hóa mặt trời mà còn gợi nên một trò đùa nhẹ nhàng, duyên dáng. Thiếu nữ không biết rằng thiên nhiên đang ve vuốt mình bằng ánh sáng dịu dàng ấy. Cô chìm trong giấc ngủ “thiêm thiếp” – không sâu, không mê, mà là một trạng thái nửa mộng nửa thực, rất thích hợp để những cảm xúc mơ hồ, mong manh của tuổi xuân len lỏi vào tâm hồn.
Từ đây, bài thơ chuyển cảnh – từ ánh sáng bên ngoài tiến dần vào thế giới nội tâm của người con gái. Ánh nắng giờ đây không chỉ “ghẹo” bên ngoài mà đã trở thành kẻ đồng hành với giấc mơ của cô:
“Nắng vàng giỡn trên má
Cô mơ tình nhân hôn
Cặp môi từ từ rã
Cô vui với mộng hồn.”
Hình ảnh “nắng vàng giỡn trên má” là một nét vẽ tuyệt đẹp – như có bàn tay vô hình đang mơn man làn da thiếu nữ. Trong giấc mơ ấy, cô “mơ tình nhân hôn”, một nụ hôn dịu dàng, có thể là lần đầu, có thể chỉ là thoáng tưởng tượng. Cặp môi “từ từ rã” – một biểu hiện vừa gợi cảm, vừa rất nhẹ nhàng, tinh tế. Nó không gấp gáp, không kịch tính, mà như một đóa hoa hé nở trong sớm mai. Câu thơ khép lại bằng hình ảnh “cô vui với mộng hồn” – giấc mộng ấy khiến cô say mê, mãn nguyện, như được sống một lần trong thế giới của yêu thương đầu đời.
Nhưng rồi, giấc mộng ấy cũng không thể kéo dài mãi. Thực tại đến bằng ánh nắng rực rỡ và âm thanh ngoài hiên:
“Giật mình nắng chói ran
Bên hiên sáo gọi ngàn
Cô em nghiêng mình thẹn
Quàng chăn, ngủ vội vàng.”
Cái “giật mình” ấy không chỉ là sự tỉnh thức bởi ánh nắng “chói ran”, mà còn là một sự ngượng ngùng, e ấp của tâm hồn. Câu thơ “cô em nghiêng mình thẹn” đặc tả tinh tế khoảnh khắc người thiếu nữ nhận ra mình vừa mơ một giấc mộng tình yêu – ngây thơ nhưng đầy bản năng. Thẹn thùng ấy là dấu hiệu của một tâm hồn đang lớn, đang chuyển từ hồn nhiên sang tự thức. “Quàng chăn, ngủ vội vàng” – cô gái như muốn trốn tránh thực tại, níu giữ giấc mơ ngọt ngào đang tan dần theo nắng, như sợ ánh sáng sẽ làm mờ đi thứ xúc cảm trong veo mà cô vừa trải qua.
“Nắng mai” là một bài thơ giàu hình ảnh và âm điệu, nhưng cái khiến người đọc cảm động chính là thế giới tâm hồn được gợi lên từ những chi tiết rất đỗi nhẹ nhàng. Đó là một thiếu nữ ở độ tuổi mới lớn, lần đầu cảm nhận được sự rung động yêu đương qua giấc mộng. Giấc mơ ấy không mang vẻ dữ dội hay khắc khoải, mà chỉ là một thoáng xao xuyến, đủ để làm đỏ gò má, làm run rẩy đôi môi. Dưới bàn tay nghệ thuật của Thanh Tịnh, tất cả những điều đó được tái hiện một cách kín đáo, đầy thi vị. Thơ ông gợi nhiều hơn tả, ám nhiều hơn minh, để lại dư âm nhẹ tênh mà bâng khuâng khôn nguôi.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/