Có những thanh âm không đến từ nhạc cụ, không vang lên từ những dây đàn hay những nốt nhạc réo rắt. Đó là những thanh âm của văn chương, được dệt nên từ con chữ, nhưng không chỉ dừng lại ở câu chữ. Chúng là nhịp đập của những tâm hồn, là tiếng vọng của cuộc đời, là những giai điệu trầm bổng ngân vang trong tâm tưởng mỗi người đọc. Một tác phẩm văn chương chân chính không chỉ để đọc, mà còn để lắng nghe – lắng nghe thanh âm lấp lánh tỏa ra từ những xúc cảm tinh tế, những nỗi niềm thầm kín, những khát vọng mãnh liệt của con người.
Nếu có ai đó hỏi rằng: Văn chương có âm thanh không? Tôi sẽ trả lời rằng: Có, và hơn thế nữa, nó còn vang vọng theo thời gian. Đọc “Truyện Kiều” của Nguyễn Du, ai không nghe thấy tiếng khóc nghẹn ngào của Thúy Kiều trước mười lăm năm đoạn trường? Ai không cảm nhận được tiếng đàn bạc mệnh réo rắt trong đêm khuya, như một tiếng vọng ai oán từ cõi nhân gian đầy bể dâu?
“Trong như tiếng hạc bay qua
Đục như tiếng suối mới sa nửa vời…”
Tiếng đàn ấy, không chỉ là âm thanh của một khúc nhạc vô tri, mà còn là tiếng lòng, là khúc ca của một kiếp hồng nhan bạc mệnh, là tiếng gọi bi thương từ một linh hồn tan nát giữa sóng gió cuộc đời. Mỗi dòng thơ của Nguyễn Du, khi cất lên, không chỉ là câu chữ, mà là một khúc nhạc, một lời thở than, một hồi chuông ngân nga giữa đêm dài nhân thế.
Nhưng văn chương đâu chỉ có tiếng khóc, đâu chỉ là những bản nhạc u sầu? Xuân Diệu đã từng viết những câu thơ đầy khát khao:
“Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!”
Câu thơ ấy không chỉ là một hình ảnh, mà còn là một thanh âm mãnh liệt của tuổi trẻ, một tiếng gọi đầy say mê của những tâm hồn sôi nổi không cam chịu sự phai nhạt của thời gian. Đọc thơ Xuân Diệu, ta không chỉ thấy những vần thơ, mà còn nghe thấy tiếng gió rào rạt trên cánh đồng xanh, tiếng sóng vỗ dào dạt trong lòng một kẻ đang yêu, tiếng gấp gáp của một trái tim đang cuống quýt chạy đua với thời gian. Đó là bản nhạc của tuổi trẻ, của khát vọng sống, của những phút giây cháy hết mình trước khi vụt tắt.
Và rồi, có những tác phẩm cất lên không phải bằng những âm điệu dịu dàng, mà bằng những tiếng thét đầy đau đớn. Khi Chí Phèo bật lên câu hỏi:
“Tao muốn làm người lương thiện! Ai cho tao lương thiện?”
Đó không chỉ là một câu thoại, mà là một tiếng kêu đầy ai oán, một tiếng thét giữa bóng tối của những kiếp người bị đẩy xuống tận đáy xã hội. Văn chương, trong khoảnh khắc ấy, không còn là những con chữ vô tri, mà là tiếng gào thét của cả một lớp người lầm than, là thanh âm uất nghẹn của những con người đã bị cướp đi quyền được làm người. Đó là tiếng vọng mà dù thời gian có trôi qua bao lâu, dù trang sách có úa màu, ta vẫn nghe thấy rõ ràng như tiếng sấm vang lên giữa cơn giông bão.
Những thanh âm lấp lánh ấy không phải lúc nào cũng ồn ào, không phải lúc nào cũng mãnh liệt. Đôi khi, chúng chỉ là những tiếng thở dài khe khẽ, những lời thì thầm dịu dàng, những thanh âm nhẹ như một làn gió thoảng qua. Đọc “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam, ta không nghe thấy gì ngoài tiếng côn trùng rả rích trong đêm, tiếng xe lửa xa xa vọng lại từ một nơi nào đó. Nhưng chính trong những thanh âm lặng lẽ ấy, ta cảm nhận được cả một nỗi buồn man mác, một sự chờ đợi mơ hồ, một niềm khao khát mong manh về một thế giới xa xôi hơn, đẹp đẽ hơn.
Văn chương, suy cho cùng, chính là một bản giao hưởng không bao giờ dứt. Có những tác phẩm như một khúc bi ai, có tác phẩm lại như một bản tình ca nồng nàn, có tác phẩm là những khúc nhạc hào hùng, rực rỡ. Và khi ta đọc, ta không chỉ nhìn thấy, mà còn lắng nghe – nghe những thanh âm từ quá khứ vọng về, nghe tiếng thì thầm của những linh hồn đã khuất, nghe tiếng ngân nga của một thời đại nào đó vẫn còn vang vọng trong từng con chữ.
Vậy nên, mỗi khi mở một cuốn sách, đừng chỉ đọc, mà hãy lắng nghe. Hãy để những thanh âm lấp lánh ấy vang lên trong tâm trí, hãy để chúng ngân nga trong trái tim, để mỗi câu chữ không chỉ được nhìn thấy, mà còn được cảm nhận, được rung lên, được sống mãi trong lòng ta.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/