🖋️DÁNG HÌNH TẢO TẦN VÀ TRÁI TIM HI SINH BẤT DIỆT QUA BÀI THƠ “MẸ” CỦA TRẦN KHẮC TÁM
Nghĩ về tuổi thơ làm sao quên
Những buổi chiều ngóng đợi
Bóng mẹ đi như chạy giữa cánh
Năm ấy con mười hai tuổi
Mười hai tuổi khôn ngoan bằng đứa trẻ thời nay lên sáu
Con thơ ngây giờ nghĩ lại thấm buồn
Mẹ xuôi ngược chợ trên rồi chợ dưới
Buôn bán quanh năm một gánh trầu
Mẹ bán trầu mà ăn trầu héo
Quả cau con bổ sáu để dành
Con như mầm non vô tư lớn
Mẹ như cây năm tháng cứ già đi
Rồi hôm ấy nhẹ nhàng như chiếc lá
Mẹ ra đi khi đông đã cuối mùa
Con không hiểu thời mẹ là con gái
Mẹ ơi, có sung sướng gì không
Giờ hể gặp trầu cau là ngỡ thấy
Mẹ vẫn cười hồn hậu trước mắt con …
(Tuyển tập thơ Việt Nam 1975 – 2000, tập III, NXB Hội Nhà văn, 2001, tr.296 – 296)
🖋️ Trong dòng chảy thi ca Việt Nam, có lẽ chưa bao giờ hình ảnh người mẹ thôi là nguồn cảm hứng thiêng liêng đối với những người cầm bút. Từ ca dao “Con dù lớn vẫn là con của mẹ” đến những vần thơ đẫm tình của Nguyễn Duy, Bằng Việt hay Trần Khắc Tám, bóng dáng người mẹ vẫn hiện lên như một biểu tượng của tình thương, của sự hi sinh âm thầm mà bất diệt. Bài thơ “Mẹ” của Trần Khắc Tám là một khúc hoài niệm chan chứa cảm xúc, nơi người con trưởng thành trở về với miền ký ức tuổi thơ, để nhận ra sự hi sinh thầm lặng và tình yêu vô bờ của mẹ.
🖋️ Trần Khắc Tám là một nhà thơ trưởng thành sau năm 1975, với phong cách mộc mạc, gần gũi, chan chứa tình người. Thơ ông không cầu kỳ về ngôn ngữ, nhưng thấm đẫm cảm xúc, giàu nhân văn và hướng về những điều giản dị trong cuộc sống. Bài thơ “Mẹ” được viết như một khúc ru thương, một lời tri ân thầm lặng gửi đến đấng sinh thành. Trong đó, Trần Khắc Tám không chỉ kể lại tuổi thơ của mình mà còn gợi lên hình ảnh người mẹ Việt Nam tảo tần, chịu thương chịu khó, suốt đời hy sinh cho con cái.
🖋️ Mở đầu bài thơ, tác giả đưa người đọc trở về miền kí ức tuổi thơ đầy xúc động:
“Nghĩ về tuổi thơ làm sao quên
Những buổi chiều ngóng đợi
Bóng mẹ đi như chạy giữa cánh
Năm ấy con mười hai tuổi.”
Bốn câu thơ nhẹ nhàng mà chứa chan thương nhớ. Hình ảnh “bóng mẹ đi như chạy giữa cánh” là một chi tiết rất đẹp. Đó là dáng mẹ tất tả, vội vã trên con đường quê, giữa cánh đồng mênh mông, biểu tượng cho sự nhọc nhằn và tình yêu thương vô điều kiện của mẹ dành cho con. Câu thơ “Nghĩ về tuổi thơ làm sao quên” không chỉ là lời mở đầu cho dòng hồi ức mà còn là tiếng thở dài, là nỗi day dứt khôn nguôi của người con khi nhớ về những năm tháng ấy.
🖋️ Tác giả tiếp tục mở rộng ký ức, miêu tả sự ngây thơ của con và nỗi vất vả của mẹ bằng giọng điệu chân thành, giản dị:
“Mười hai tuổi khôn ngoan bằng đứa trẻ thời nay lên sáu
Con thơ ngây giờ nghĩ lại thấm buồn
Mẹ xuôi ngược chợ trên rồi chợ dưới
Buôn bán quanh năm một gánh trầu.”
Sự đối chiếu giữa “mười hai tuổi” và “đứa trẻ thời nay lên sáu” gợi một nỗi xót xa. Ngày ấy, đứa con còn thơ dại, chưa đủ trưởng thành để thấu hiểu nỗi vất vả của mẹ. Đến khi khôn lớn, “nghĩ lại thấm buồn” – nỗi buồn của sự nhận ra, của niềm ân hận muộn màng. Trong khi đó, mẹ hiện lên trong hình ảnh quen thuộc của người phụ nữ lao động: “Mẹ xuôi ngược chợ trên rồi chợ dưới / Buôn bán quanh năm một gánh trầu.” Câu thơ không tô vẽ, chỉ kể lại một cách giản dị mà thấm đẫm sự nhọc nhằn.
🖋️ Đặc biệt, hai câu thơ tiếp theo khiến người đọc không khỏi rưng rưng:
“Mẹ bán trầu mà ăn trầu héo
Quả cau con bổ sáu để dành.”
Hai chi tiết rất nhỏ mà gói ghém cả cuộc đời của mẹ. “Ăn trầu héo” là biểu tượng cho sự nhường nhịn, hi sinh; “quả cau con bổ sáu để dành” lại khắc họa đức tính tằn tiện, chịu thương chịu khó của người mẹ nông thôn. Ở đây, Trần Khắc Tám không chỉ miêu tả hành động, mà còn gửi gắm tình cảm biết ơn sâu sắc, đồng thời khơi dậy nơi người đọc nỗi thương nhớ với những người mẹ Việt Nam giản dị mà vĩ đại.
🖋️ Cảm xúc bài thơ được đẩy lên cao hơn khi nhà thơ đối sánh hai hình ảnh:
“Con như mầm non vô tư lớn
Mẹ như cây năm tháng cứ già đi.”
Một hình ảnh thật đẹp, thật nhân văn. Con lớn lên từng ngày trong sự vô tư, trong tình thương bao bọc, còn mẹ thì lặng lẽ héo tàn theo năm tháng. Hình ảnh “mầm non” và “cây” không chỉ gợi sự gắn bó máu thịt mà còn thể hiện quy luật khắc nghiệt của thời gian: tuổi xuân của mẹ đã hóa thành bóng mát, thành đất lành nuôi dưỡng đời con.
🖋️ Đến khổ thơ sau, nỗi mất mát được thể hiện bằng giọng điệu lặng lẽ, xót xa:
“Rồi hôm ấy nhẹ nhàng như chiếc lá
Mẹ ra đi khi đông đã cuối mùa.”
Cái chết của mẹ được diễn tả bằng hai câu thơ ngắn mà nghẹn ngào. So sánh “nhẹ nhàng như chiếc lá” làm cho sự ra đi của mẹ vừa thanh thản vừa buồn đến quặn lòng. “Đông đã cuối mùa” – hình ảnh ấy như một ẩn dụ cho cuối đời người. Thời gian đã trôi, mùa đã tàn, và mẹ cũng lặng lẽ rời xa, để lại trong lòng con nỗi trống vắng không thể lấp đầy.
🖋️ Đến khổ thơ cuối, bài thơ kết lại bằng nỗi nhớ day dứt khôn nguôi của người con:
“Con không hiểu thời mẹ là con gái
Mẹ ơi, có sung sướng gì không
Giờ hễ gặp trầu cau là ngỡ thấy
Mẹ vẫn cười hồn hậu trước mắt con…”
Ở đây, Trần Khắc Tám cho người đọc thấy chiều sâu của sự thấu hiểu và tình thương. Khi còn bé, con chưa từng nghĩ đến “thời mẹ là con gái”, chưa từng hình dung mẹ cũng từng có những khát khao, ước mơ riêng. Chỉ khi mẹ mất đi, người con mới day dứt, tự hỏi: “Mẹ ơi, có sung sướng gì không?”. Câu hỏi không cần lời đáp, nhưng lại là điểm sáng cảm xúc, là nốt lặng khiến bài thơ trở nên thấm thía.
Và cuối cùng, hình ảnh “trầu cau” trở lại, khép lại vòng cảm xúc. Nếu đầu bài mẹ là người “bán trầu mà ăn trầu héo”, thì nay “hễ gặp trầu cau là ngỡ thấy mẹ vẫn cười hồn hậu”. Từ vật dụng đời thường, trầu cau trở thành biểu tượng thiêng liêng của ký ức, của tình yêu vĩnh cửu.
🖋️ Bài thơ “Mẹ” của Trần Khắc Tám là một khúc nhạc buồn nhưng ấm áp, vừa chan chứa yêu thương, vừa thấm đẫm nhân sinh. Qua những hình ảnh quen thuộc, những câu chữ giản dị, nhà thơ đã khắc họa thành công hình tượng người mẹ Việt Nam tảo tần, chịu thương chịu khó, suốt đời hi sinh cho con. Tác phẩm không chỉ gợi nhớ, mà còn nhắn nhủ mỗi chúng ta biết trân trọng tình mẫu tử, biết yêu thương và đền đáp khi còn có thể.
Nguồn ảnh minh họa: Sưu tầm
———————————-
Học Văn Bằng Công Thức Cùng Cô Diệu Thu – Học chuẩn, thi chuẩn
Hotline: 0833.873.089
Địa chỉ: Ngõ 123, Thuỵ Phương, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Website: https://letrandieuthu.com
#hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu