HƯỚNG DẪN CÁC BƯỚC LÀM BÀI ĐỌC HIỂU THƠ
Câu 1. Xác định thể thơ
Các bước làm chi tiết:
– Quan sát hình thức trình bày: nhìn số dòng, độ dài câu, cách xuống dòng để định hướng bước đầu.
– Đếm số chữ từng dòng:
+ Dòng 6 chữ – 8 chữ luân phiên → lục bát.
+ Các dòng đều 5 chữ → ngũ ngôn.
+ Câu dài – ngắn tự do, không theo khuôn → thơ tự do.
(Có thể thêm: nếu mỗi dòng 7 tiếng, có vần → thất ngôn.)
– Nhận diện vần – nhịp:
+ Lục bát: vần bằng, nối giữa câu 6 và câu 8.
+ Thơ hiện đại: vần linh hoạt, nhiều câu không gieo vần.
– Đối chiếu lý thuyết để chắc chắn tên thể thơ.
– Kết luận ngắn gọn: “Đoạn thơ viết theo thể thơ… dựa vào…”. Câu 2. Nhân vật trữ tình
Các bước làm chi tiết:
– Tìm người đang trực tiếp bộc lộ cảm xúc: giọng nói, suy tư, tâm trạng trong thơ.
– Phân biệt với tác giả: tác giả là người sáng tác; nhân vật trữ tình là người “lên tiếng” trong tác phẩm (có thể trùng hoặc không).
– Tìm dấu hiệu: đại từ “tôi”, “ta”, “em”, những dòng tự sự nội tâm.
Ví dụ: “Nhân vật trữ tình là người con đang nhớ về mẹ.” Câu 3. Đối tượng trữ tình
Các bước làm chi tiết:
– Xác định nhân vật trữ tình đang hướng cảm xúc về ai/cái gì.
– Dùng từ khóa gợi ý:
+ Nhắc người → con người.
+ Miêu tả phong cảnh → thiên nhiên.
+ Gợi lịch sử → đất nước.
+ Gợi ký ức → kỷ niệm.
– Giải thích vì sao đó là đối tượng trữ tình: đối tượng gợi lên cảm xúc mạnh mẽ, gắn bó.
Ví dụ: “Đối tượng trữ tình là dòng sông – nơi gắn bó tuổi thơ.” Câu 4. Từ ngữ/hình ảnh/chi tiết tiêu biểu
Các bước làm chi tiết:
– Đọc toàn bộ đoạn thơ để chọn chi tiết nổi bật nhất.
– Bám sát đơn vị đề yêu cầu: hỏi “từ” thì nêu một từ, hỏi “hình ảnh” thì nêu hình ảnh.
– Ghi chính xác, không lan man.
Ví dụ: “Hình ảnh tiêu biểu là ‘búp măng non’, gợi sự tinh khôi và lớn lên thầm lặng.” Câu 5. Nội dung chính
Các bước làm chi tiết:
– Xác định trọng tâm: cảnh gì? cảm xúc gì? nhân vật nào?
– Tóm tắt gọn: miêu tả + cảm xúc chính.
– Viết thành 1-2 câu rõ nghĩa, không chia quá dài.
Ví dụ: “Đoạn thơ khắc họa buổi sáng trong trẻo của làng quê và bộc lộ tình yêu tha thiết với cuộc sống bình dị.” Câu 6. Cảm hứng chủ đạo
Các bước làm chi tiết:
– Tìm mạch cảm xúc xuyên suốt: nhớ thương, biết ơn, ngợi ca, tự hào…
– Dựa vào từ ngữ – hình ảnh lặp lại hoặc nổi bật để xác định.
Ví dụ: “Cảm hứng chủ đạo là nỗi nhớ nhà tha thiết của người xa quê.” Câu 7. Ý nghĩa của câu thơ/từ ngữ/hình ảnh/chi tiết
Các bước làm chi tiết:
– Nhắc lại đơn vị được hỏi.
– Giải thích nghĩa đen (hiển ngôn) và nghĩa bóng (hàm ngôn).
– Phân tích giá trị nghệ thuật + thông điệp mà chi tiết đó truyền tải.
Ví dụ: “Hình ảnh ‘ngọn lửa bếp’ vừa tả thực, vừa tượng trưng cho hơi ấm gia đình.” Câu 8. Bài học rút ra
Các bước làm chi tiết:
– Khái quát bài học liên quan đến giá trị sống: yêu thương, biết ơn, trân trọng…
– Gắn với hành động cụ thể: chăm chỉ, sống trách nhiệm, quan tâm người thân…
– Nhấn mạnh ý nghĩa đối với cá nhân và cộng đồng. Câu 9. Thông điệp
Các bước làm chi tiết:
– Nêu một thông điệp sâu sắc.
– Lý giải bằng 3 luận điểm ngắn.
– Chốt lại ý nghĩa đối với người đọc.
Ví dụ: “Thông điệp về sự nâng niu kỷ niệm, vì kỷ niệm giúp ta trưởng thành và biết trân trọng những giá trị bền vững.” Câu 10. Tình cảm của người đọc
Các bước làm chi tiết:
– Nêu cảm xúc cá nhân phù hợp: xúc động, yêu mến, suy ngẫm,…
– Lý giải từ hình ảnh hoặc câu thơ gây xúc động.
(Nếu cần) liên hệ bản thân để tăng chiều sâu.
Ví dụ: “Đọc thơ, em thấy biết ơn hơn với những người lao động thầm lặng quanh mình.” Câu 11. Tình cảm của tác giả
Các bước làm chi tiết:
– Xác định tình cảm chủ đạo tác giả muốn gửi gắm.
– Phân tích cách thể hiện:
+ Trực tiếp: từ ngữ gợi cảm, xưng hô, cảm thán.
+ Gián tiếp: ẩn dụ, hoán dụ, điệp từ, hình ảnh gợi tả.
+ (Có thể) nêu cảm nhận cá nhân về cách biểu đạt đó.
Ví dụ: “Tình yêu quê hương hiện lên chan chứa qua hình ảnh ‘đồng lúa nghiêng theo gió’.” Lưu ý chung quan trọng:
– Mỗi câu trả lời nên có 2-3 ý rõ ràng, trình bày gọn và đúng trọng tâm.
“Theo em” → được bộc lộ quan điểm cá nhân.
“Theo văn bản” → phải tìm đáp án trong ngữ liệu, không suy đoán.
– Tránh ngắt ý dài dòng, tránh kể lại thơ quá nhiều. Chúc các em thành công!
———————————-
Học Văn Bằng Công Thức Cùng Cô Diệu Thu: Học văn từ gốc – Công thức dễ dàng
Hotline: 0833.873.089
Địa chỉ: 68 Thụy Phương, Đông Ngạc, Hà Nội
Website: https://letrandieuthu.com
