Cuộc sống, với tất cả những thăng trầm và thử thách, là nguồn mạch bất tận của cảm hứng sáng tạo. Thế giới thi ca, vì thế, không chỉ là nơi lưu giữ những vần thơ đẹp đẽ, mà còn là nơi phản ánh những đắng cay, nỗi buồn, và nỗi đau của kiếp người. Chế Lan Viên, một trong những thi sĩ lớn của nền văn học Việt Nam, đã từng khẳng định rằng: “Hãy biết ơn vị muối của đời cho thơ chất mặn.” Câu nói này không chỉ là lời mời gọi mỗi người làm thơ hãy biết trân trọng những khó khăn, thử thách mà mình đã trải qua, mà còn là một triết lý sâu sắc về vai trò của nỗi đau và bi kịch trong việc tôi luyện nên những vần thơ đậm chất nhân sinh. Khi đối diện với cuộc đời, không ai tránh khỏi những vết thương, nhưng chính những vết thương ấy lại là thứ nuôi dưỡng và làm giàu cảm xúc, giúp thơ ca thêm sâu sắc và bền vững. Hãy cùng cô Diệu Thu làm sáng tỏ điều này.
Cuộc đời là nguồn cội bất tận của thơ ca. Mỗi thi nhân, khi bước vào hành trình sáng tạo, đều phải đối mặt với một câu hỏi bất diệt: Điều gì làm nên sức sống và chiều sâu cho thi phẩm? Chế Lan Viên, người luôn mang trong mình những chiêm nghiệm sắc bén về nghệ thuật và cuộc đời, đã thốt lên một nhận định thấm thía: “Hãy biết ơn vị muối của đời cho thơ chất mặn.” Đây không đơn thuần là lời tri ân dành cho cuộc sống, mà còn là triết lý cốt lõi về mối tương tác mật thiết giữa đời sống khắc nghiệt và sức mạnh trường tồn của thi ca.
Thơ không thể vươn mình tỏa sáng nếu thiếu đi chất liệu từ cuộc đời, và trong cuộc đời, “vị muối” chính là biểu tượng cho những nỗi đau, thử thách và cay đắng mà con người phải trải qua. Cuộc sống không bao giờ chỉ trải hoa hồng, mà luôn đầy rẫy những nghịch cảnh trớ trêu. Chính những giông tố ấy tôi luyện tâm hồn, khắc sâu những vết thương để từ đó khơi nguồn cảm xúc mãnh liệt cho thơ. Hàn Mặc Tử – thi nhân của khổ đau và khát vọng – chính là minh chứng cho điều đó. Trong những ngày cuối đời, mang trong mình căn bệnh phong nghiệt ngã, ông vẫn thăng hoa với những vần thơ như tràn trề máu lệ. Đọc những câu thơ khắc khoải của ông, ta cảm nhận được tiếng lòng của kẻ “ở giữa đau thương mà mơ với trăng sao”. Những gì mà số phận cướp đi, Hàn Mặc Tử đã trả lại bằng một thế giới thơ đầy ảo diệu nhưng ngấm đẫm nước mắt và muối mặn của đời.
Nếu không có trải nghiệm khổ đau, liệu người nghệ sĩ có thể tạo nên những vần thơ chân thật? Chất mặn của muối – vốn là hương vị của thực tại, của nỗi xót xa, của những bi thương và mất mát – chính là yếu tố khiến thi ca thấm thía, trở nên gần gũi và đọng mãi trong lòng người. Hãy nhớ về Truyện Kiều của Nguyễn Du, nơi bi kịch cuộc đời nàng Kiều không chỉ là câu chuyện riêng của một số phận mà đã trở thành tiếng than chung cho mọi kiếp người chìm nổi trong vòng xoáy oan khiên. Từ chính những trải nghiệm cay đắng ấy, Nguyễn Du đã tạo nên những câu thơ thấm đẫm chất nhân sinh:
“Trải qua một cuộc bể dâu
Những điều trông thấy mà đau đớn lòng.”
Phải chăng nếu thiếu những trải nghiệm ấy, ông sẽ chẳng thể nào viết nên một kiệt tác khiến bao thế hệ xót thương đến vậy? Cũng như vị muối làm dậy lên hương vị của biển, nỗi đau của con người làm sâu thêm những xúc cảm thơ, đưa thi ca từ chỗ mơ mộng hời hợt đến chiều sâu đầy rung cảm. Càng sống trọn vẹn, càng yêu thương và chịu đựng, nhà thơ càng tìm thấy những khía cạnh phong phú và chân thật của đời sống để dệt nên những áng thơ mang “chất mặn” của cảm xúc đời thường.
Chất mặn ấy còn là thiên chức của thơ khi phản ánh hiện thực cuộc sống với lòng trắc ẩn và tình yêu thương. Đó là những trang thơ kháng chiến đầy máu và nước mắt của một thời đại, khi chính lòng căm hờn và tình yêu nước đã hòa quyện thành những vần thơ hào sảng và bi tráng. Từ Tố Hữu đến Quang Dũng, từ những bản hùng ca đến những khúc bi ai, chất mặn của đời sống thực tiễn chính là nguồn cội tạo nên những dòng thơ mãi mãi ngân vang trong lòng dân tộc. Người làm thơ, nếu chỉ viết để thỏa mãn cái đẹp phù phiếm mà quên đi hơi thở của đời, sẽ chỉ như hạt muối hòa vào nước nhạt, chẳng để lại chút dư vị gì cho lòng người đọc.
Từ tất cả những phân tích trên ta có thể đi đến kết luận rằng, nhận định của Chế Lan Viên không chỉ là một lời khuyên dành cho nghệ sĩ mà còn là một triết lý nhân sinh về sự hòa quyện giữa nghệ thuật và hiện thực. Cuộc đời dù cay đắng đến đâu cũng đáng để trân trọng, vì từ đó, thơ mới tìm được sức sống chân thực và khả năng đồng vọng dài lâu. Khi ta biết cảm tạ cuộc đời vì những khổ đau và biết nắm giữ chúng như “vị muối”, thơ ca sẽ trở thành bản giao hưởng của nỗi đau và tình yêu, ngân nga trong lòng người, làm phong phú tâm hồn nhân loại.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/