Trong thời đại bùng nổ công nghệ và thông tin, con người tiếp cận tri thức bằng vô vàn cách khác nhau. Văn học, dù không còn là hình thức giải trí duy nhất, vẫn giữ một vai trò đặc biệt trong việc nuôi dưỡng tâm hồn. Tuy nhiên, giữa việc đọc truyện để cảm thụ chiều sâu nghệ thuật và đọc chuyện chỉ để theo dõi tình tiết cốt truyện, có một ranh giới rõ ràng. Câu hỏi “Đọc truyện hay đọc chuyện?” không đơn thuần là vấn đề lựa chọn, mà là thước đo cho cách con người đối diện với văn chương và chính mình.
Văn học không chỉ kể lại những gì đã xảy ra, mà còn làm sáng tỏ những điều tưởng chừng như bình thường trong cuộc sống. Đọc một tác phẩm văn học không đơn giản là nắm bắt những tình huống, nhân vật hay kết thúc. Đó là quá trình người đọc đối thoại với tác giả, với nhân vật và cả với những câu hỏi của chính mình. Khi người ta “đọc truyện” đúng nghĩa, họ không chỉ biết nhân vật làm gì, mà còn tự hỏi vì sao nhân vật hành động như vậy, tác phẩm đặt ra vấn đề gì, và đâu là những thông điệp ngầm sâu sắc mà nhà văn muốn gửi gắm.
Trái lại, đọc văn học theo kiểu “đọc chuyện” lại là một cách tiếp cận đơn giản, thậm chí hời hợt. Người đọc chỉ quan tâm đến diễn biến sự kiện, đọc để biết “chuyện gì xảy ra tiếp theo”, và khi câu chuyện kết thúc cũng là lúc cảm xúc dừng lại. Đó là lối đọc nhanh, đọc vội, không để lại dư âm tư tưởng nào. Thực chất, kiểu đọc này đang ngày càng phổ biến trong giới trẻ hiện nay, nhất là khi mạng xã hội và các nền tảng giải trí liên tục tạo ra thói quen tiêu thụ thông tin tức thời.
Giữa hai cách đọc ấy, điều đáng nói là một bên làm giàu cho tư duy, còn bên kia chỉ làm đầy trí nhớ tạm thời. Ví dụ, khi đọc truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh Châu, người đọc “chuyện” sẽ đơn giản thấy đó là một câu chuyện về một nhiếp ảnh gia phát hiện ra cảnh bạo lực gia đình. Nhưng người đọc “truyện” sẽ nhận ra bức thông điệp sâu xa về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống, về cái nhìn nhân đạo và sự thật ẩn giấu phía sau vẻ đẹp bên ngoài.
Tương tự, “Vợ nhặt” của Kim Lân không chỉ là một câu chuyện “lạ đời” giữa nạn đói. Nếu chỉ đọc để biết sự kiện, độc giả sẽ không cảm nhận được cái nhìn đầy nhân văn mà nhà văn dành cho những con người nghèo khổ đang cố giữ lấy phẩm giá, tình người và niềm hy vọng dù cuộc sống đang rơi vào tận cùng bi kịch.
Đọc văn học là một hành vi văn hóa. Khi đọc truyện đúng nghĩa, chúng ta không chỉ làm giàu vốn từ, kiến thức mà còn rèn luyện tư duy phản biện, khả năng liên tưởng và sự cảm thông. Mỗi tác phẩm văn học, nếu được tiếp cận đúng cách, sẽ trở thành một tấm gương giúp con người hiểu chính mình và thế giới xung quanh. Văn học vì thế không cũ, không lạc thời. Nó sống lâu trong tâm hồn người đọc chính bởi khả năng khơi dậy suy nghĩ, khát vọng và những rung động sâu sắc.
Trong xã hội hiện đại, khi áp lực thời gian khiến con người ngày càng quen với việc đọc lướt, đọc tóm tắt, thì thái độ nghiêm túc với việc đọc văn học càng trở nên cần thiết. Chọn cách đọc như thế nào không chỉ phản ánh trình độ văn hóa, mà còn là sự lựa chọn giữa một tâm hồn sâu sắc hay hời hợt.
Văn chương không chỉ để tiêu khiển mà còn để thức tỉnh. Và vì thế, mỗi người đọc hãy tự hỏi: Mình đang “đọc truyện” để sống chậm lại, hiểu đời và hiểu mình, hay chỉ “đọc chuyện” để qua thời gian? Câu trả lời sẽ quyết định chúng ta nhận được gì từ thế giới văn học rộng lớn và sâu sắc ấy.
Cảm ơn các em đã dành thời gian đón đọc bài viết của cô Diệu Thu. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các em thêm yêu thích môn văn hơn. Nếu thấy bài viết ý nghĩa và hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng học hỏi và khám phá thêm những điều thú vị từ văn học nhé!
Trung tâm luyện thi văn cô Diệu Thu hiện có các lớp văn Online từ lớp 6 đến lớp 12, được giảng dạy bởi đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ và Giáo viên giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Phương pháp giảng dạy độc đáo bằng công thức sẽ giúp các em dễ dàng nắm vững kiến thức và yêu thích môn văn hơn. Rất mong được đồng hành cùng các em trên hành trình học tập và phát triển kỹ năng văn học!
Liên hệ: Cô giáo Lê Trần Diệu Thu – Thạc sĩ lý luận và Phương pháp giảng dạy Bộ môn Ngữ văn – 0973602995
#nguvan #vanhoc #hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
Website: https://letrandieuthu.com/