📖 KHI ĐỒ CHƠI KHÔNG ĐO BẰNG TIỀN: SUY NGẪM VỀ ‘ĐÂU PHẢI THỨ GÌ CŨNG MUA ĐƯỢC’
[…]Chú Thuận mở túi vải đeo vai lấy cái bánh da lợn cầm nơi tay. Chú bước vào phòng ngủ. Thăng đang ôm gối nằm chèo queo trên giường, mặt quay vào vách. Chú Thuận nói:
– Ba mua bánh cho con nè! Thằng nhỏ quay mặt ra.
– Con không ăn đâu!
– Con đau bụng hả?
Thăng lắc đầu. Chú cúi xuống đỡ Thăng ngồi dậy. Chú đặt tay lên trán Thăng thấy nhiệt độ bình thường. Chỉ có đôi mắt nó đỏ hoe và còn ngấn nước mắt. Chú Thuận hỏi:
– Con không thuộc bài bị cô giáo phạt?
Thăng lắc đầu:
– Con tức thằng Tín học cùng lớp.
– Nó đánh con hả? Sao con không thưa cô giáo?
– Chuyện này thưa không được.
– Vậy con kể cho ba nghe.
– Hồi chiều, thằng Tín mang tới lớp một chiếc xe hơi “điện tử”, có thể điều khiển xe quẹo phải quẹo trái nhờ một cái hộp nhỏ. Con xin nó cho con lái thử nhưng nó không cho.
– Nó không cho thì thôi, có chi mà tức?
Thăng nhăn mặt.
– Đâu phải vậy? Nó không cho mượn, con nói không cần. Con sẽ về nói ba mua cho con một chiếc giống vậy. Thằng Tín nhăn mũi cười, rồi nó nói sao ba biết không?
Chú Thuận lắc đầu cười.
– Ai biết nó nói sao?
– Nó nói: “Đồ chơi này bên Mỹ gửi về, ba mày là công nhân, sức mấy có tiền mà mua”. Lúc đó, con muốn oánh nó quá nhưng không hiểu sao con oánh không được. Nó đâu có khỏe hơn con. Thằng đó ốm nhách. […]
– Thằng Tín nói đúng con à! Ba không có tiền mua cho con chiếc xe giống như nó đâu.
– Vậy con chịu thua thằng Tín sao? Chú Thuận suy nghĩ một hồi rồi nói:
– Được rồi. Tối nay ba sẽ làm cho con một đồ chơi độc đáo. Bảo đảm thằng Tín sẽ chạy theo con năn nỉ cho nó mượn.
– Sức mấy mà nó năn nỉ con. Nó sẽ về nói ba nó mua cho nó. Nhà nó giàu lắm ba à!
– Con tin ba đi. Đâu phải thứ gì cũng mua được!
[…]Tới 1 giờ chiều, học sinh lớp 4A mới vào lớp, nhưng hơn 12 giờ tụi nhỏ đã tụ tập trước hiên xem thằng Tín biểu diễn lái xe hơi “điện tử”.
Chiếc xe sơn màu vàng óng ánh trông thật đẹp. Hai cái đèn pha phía trước luôn chớp chớp. Thằng Tín cầm cái hộp nhỏ điều khiển. Nó bật công tắc hình mũi tên qua trái, chiếc xe quẹo trái. Bật công tắc xuống dưới, chiếc xe chạy lui. Nó ấn chiếc nút đỏ, còi xe kêu tin tin. Cả bọn trẻ vỗ tay reo hò thích thú. Có đứa gạ cho nó một cây cà rem để được lái xe một vòng. Nó bĩu môi không thèm. Có đứa gạ cho nó hòn bi nhôm đã chà giấy láng coóng, nó cũng lắc đầu.
Đột nhiên, có tiếng gì như chim kêu làm bọn trẻ đang ồn ào liền im lặng lắng nghe. Một đứa nói:
– Tiếng chim sáo, tụi bay ơi! Một đứa khác quả quyết:
– Đó là tiếng cu cườm. Chú tao có nuôi một con kêu y hệt vậy.
Một đứa – chắc là giỏi môn văn – nói:
– Đó là tiếng hót “lảnh lót” của chim họa mi.
[…]Cả bọn lại im lặng nghe tiếng chim kêu. Một đứa nói:
– Hình như con chim ở trong lớp mình, tụi bây ơi!
– Vào bắt đi!
– Từ từ, không nó bay!
Cả bọn nhẹ bước vào lớp học. Thằng Tín cũng ôm chiếc xe vào theo. Thăng đang ngồi trên thành cửa sổ thổi một ống sáo dài chừng gang tay. Nó bịt mở các lỗ trên ống sáo làm phát ra những tiếng kêu khác nhau. Chiếc sáo đó, ba Thăng đã thức suốt đêm để làm. […]
Cả bọn trẻ đều đứng trố mắt nhìn Thăng. Một đứa xuýt xoa:
– Chiếc sáo ngộ quá ta!
Một đứa khác quả quyết:
– Đó là ống tiêu. Bác Năm tao cũng có một ống giống y vậy.
Một đứa khác – chắc là đứa giỏi văn – nói:
– Đó là ống dịch “thần thông”
Thằng Tín cũng say mê ngó Thăng. Nó cầm chiếc xe hơi đến gạ:
– Mày cho tao mượn ống sáo, tao cho mày mượn chiếc xe “điện tử”.
Thăng lắc đầu, miệng vẫn thổi sáo. Thằng Tín nói:
– Mày bán bao nhiêu, tao mua!
Thăng nhảy xuống khỏi thành cửa sổ. Nó cầm ống sáo đứng chống nạnh nhìn Tín. Rồi bắt chước ba, Thăng nói lớn:
– Đâu phải thứ gì cũng mua được!
(Đoàn Thạch Biền, Đâu phải thứ gì cũng mua được , Tuyển tập truyện ngắn dành cho thiếu nhi, tr25 NXB trẻ)
📖 Văn học, dù viết cho thiếu nhi hay người lớn, vẫn luôn có một sức mạnh âm thầm, đánh thức trong ta những giá trị đẹp đẽ nhất của con người. Có những câu chuyện giản dị, chỉ xoay quanh vài khoảnh khắc đời thường, nhưng lại soi rọi cả một thế giới tâm hồn. Truyện ngắn “Đâu phải thứ gì cũng mua được” của Đoàn Thạch Biền là một tác phẩm như thế. Từ câu chuyện về món đồ chơi và một lần bị bạn khinh vì nghèo, tác giả gửi gắm một thông điệp nhẹ nhàng mà thấm thía, giữa một thế giới coi trọng vật chất, vẫn còn những điều không thể mua bằng tiền, đó là tình thương, sự sáng tạo và lòng tự trọng.
📖 Đoàn Thạch Biền là cây bút quen thuộc của văn học thiếu nhi Việt Nam, người luôn mang đến những câu chuyện trong trẻo, hóm hỉnh mà giàu ý nghĩa. Truyện của ông không đao to búa lớn, không triết lý màu mè, mà thấm vào lòng người bằng những chi tiết dung dị, những xúc cảm rất thật. “Đâu phải thứ gì cũng mua được” cũng nằm trong mạch ấy, một câu chuyện bé xíu mà gợi mở những suy nghĩ rộng lớn về tình cảm gia đình và giá trị chân thật của con người.
📖 Câu chuyện bắt đầu bằng hình ảnh bé Thăng nằm quay mặt vào tường, đôi mắt đỏ hoe, một gợi mở khiến người đọc vừa tò mò, vừa lặng lòng. Không phải bị phạt, không phải ốm đau, điều khiến cậu bé buồn lại đến từ một lời nói chạm đúng vào nỗi tự trọng mong manh của trẻ nhỏ: “Ba mày là công nhân, sức mấy có tiền mà mua.” Chỉ một câu nói của Tín, người bạn vốn có chiếc xe điện tử hiện đại, đã khiến thế giới của Thăng như sụp xuống. Đối với một đứa trẻ, việc bị khinh vì nghèo là nỗi tổn thương không dễ nguôi. Chi tiết này, giản dị nhưng sắc nhọn, đã đặt nhân vật vào một thử thách tâm lý, cách đối diện với cảm giác thua kém và nỗi mặc cảm về hoàn cảnh gia đình.
📖 Hình ảnh người cha, chú Thuận, hiện lên như điểm sáng ấm áp nhất của truyện. Là một người lao động nghèo, chú thừa biết mình không thể mua chiếc xe đắt đỏ kia. Nhưng thay vì dỗ dành qua loa, chú chọn cách đối diện sự thật: “Thằng Tín nói đúng… Ba không có tiền mua cho con đâu.” Chính sự thẳng thắn ấy lại mang sức mạnh nâng đỡ tâm hồn con trẻ. Và hơn thế, chú còn mang đến cho Thăng một bài học sâu xa qua câu nói giản dị: “Đâu phải thứ gì cũng mua được.” Câu nói ấy không chỉ để an ủi con, mà còn để khẳng định một giá trị sống, đồ chơi có thể mua bằng tiền, nhưng niềm tự hào và nhân phẩm thì không.
📖 Suốt đêm, chú Thuận cặm cụi làm cho Thăng một cây sáo. Không phải món đồ thời thượng, không phải món quà đắt đỏ, nhưng là kết tinh của tình thương, sự sáng tạo và cả niềm kiêu hãnh của người cha muốn con mình ngẩng cao đầu. Cây sáo ấy, chỉ dài một gang tay, đơn sơ, lại có sức mạnh thay đổi số phận tâm lý của Thăng mạnh hơn bất kỳ món đồ điện tử nào. Đó là “đồ chơi độc đáo” mà chỉ bàn tay yêu thương mới tạo ra được.
📖 Cảnh lớp học hôm sau như một màn trình diễn đối lập đầy thú vị, trong khi chiếc xe điều khiển từ xa khiến lũ trẻ mê mẩn trong phút chốc, thì tiếng sáo của Thăng lại khiến cả bọn phải lắng nghe trong im phăng phắc. Đó không phải tiếng của vật chất, mà là tiếng của tâm hồn. Từ tò mò đến thán phục, từ háo hức đến trầm trồ, bọn trẻ bị cuốn hút bởi thứ mà tiền không dễ dàng mua được. Và ngay cả Tín, đứa trẻ giàu có, cũng phải hạ giọng xin đổi, xin mua, xin mượn cây sáo ấy. Khoảnh khắc Thăng đứng chống nạnh, lặp lại câu nói của ba mình: “Đâu phải thứ gì cũng mua được!”, vừa hài hước, vừa rắn rỏi, vừa là dấu mốc trưởng thành. Cậu bé đã hiểu ra, giá trị thật sự không nằm trong món đồ chơi, mà nằm trong tình thương và sự sáng tạo đã làm nên nó.
📖 Qua câu chuyện nhỏ, truyện gửi đến một thông điệp lớn, trong cuộc sống, tiền bạc chỉ có thể mua những thứ thuộc về vật chất, nhưng những điều làm nên phẩm chất con người, tình yêu, lòng tự trọng, sự sáng tạo, thì không món hàng nào có thể chạm tới. Trong một thời đại mà nhiều đứa trẻ dễ bị cuốn vào cuộc so bì vật chất, bài học của Thăng càng trở nên quan trọng, không phải giàu, nghèo quyết định giá trị con người, mà là cách người ta đối xử với nhau.
📖 Để làm nên sức hấp dẫn ấy, Đoàn Thạch Biền đã sử dụng lối viết nhẹ nhàng, tinh tế, mang đậm giọng điệu trẻ thơ. Các đoạn đối thoại chân thật, hài hước tạo nên nhịp truyện tự nhiên, tình huống đối lập giữa sáo tre và xe điện tử khơi gợi nhiều tầng ý nghĩa, và đặc biệt, việc lựa chọn tiếng sáo, một sản phẩm handmade của tình thương, như một biểu tượng nghệ thuật khiến tác phẩm bền tính ám ảnh.
📖 Nhìn rộng hơn, “Đâu phải thứ gì cũng mua được” không chỉ dành cho trẻ nhỏ, mà còn là lời nhắc nhở cho người lớn. Giữa cuộc sống đầy áp lực vật chất, đôi khi ta cũng như bé Thăng, dễ bị tổn thương vì sự so sánh và đánh giá từ người khác. Nhưng chính lúc đó, ta cần nhớ lại điều mà người cha nghèo trong truyện đã khẳng định bằng cả tấm lòng, có những giá trị lớn lao không cần tiền để sở hữu, nhưng lại nuôi dưỡng phẩm chất và hạnh phúc của con người suốt đời.
📖 Có thể nói, truyện ngắn của Đoàn Thạch Biền giống như một tiếng sáo nhỏ, không ồn ào, không phô trương, nhưng ngân vang rất lâu trong lòng người đọc. Bằng câu chuyện giản dị, ông đã khẳng định một chân lý đẹp, giữa cuộc đời nhiều bon chen, thứ làm người ta tự hào nhất không phải là những món đồ đắt tiền, mà là tình thương và nhân cách mà mỗi người nâng niu trong trái tim mình.
Nguồn ảnh minh họa: Sưu tầm
———————————-
Học Văn Bằng Công Thức Cùng Cô Diệu Thu – Học chuẩn, thi chuẩn
Hotline: 0833.873.089
Địa chỉ: Ngõ 123, Thuỵ Phương, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Website: https://letrandieuthu.com
#hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu
