CÁCH LÀM BÀI PHÂN TÍCH TÁC PHẨM TRUYỆN

Phân tích tác phẩm truyện là một dạng bài quan trọng trong chương trình Ngữ văn, giúp học sinh không chỉ hiểu giá trị nội dung, nghệ thuật mà còn rút ra thông điệp, bài học sâu sắc. Để làm tốt dạng bài này, người viết cần có phương pháp khoa học, biết cách tìm ý và triển khai bài viết hợp lí. Hãy cùng cô Diệu Thu đọc bài viết này.

📘 1. Tìm ý cho phần phân tích nội dung của truyện

Chủ đề của tác phẩm: Xác định tác giả muốn gửi gắm điều gì qua câu chuyện (tình mẫu tử, tình yêu quê hương, số phận con người, vấn đề xã hội…).
Nhân vật chính:
- Nhân vật đó có hoàn cảnh, số phận, tâm trạng, tính cách ra sao?
- Vẻ đẹp, phẩm chất nổi bật của nhân vật là gì?
- Nhà văn xây dựng nhân vật nhằm mục đích gì (ca ngợi, cảm thông, phê phán, khẳng định giá trị nhân đạo…)?
Nhân vật phụ:
- Có thể là người thân, bạn bè, hàng xóm hoặc những nhân vật đối lập.
- Vai trò: góp phần làm rõ tính cách nhân vật chính, đẩy cốt truyện phát triển, tạo tình huống bất ngờ, hoặc khắc họa chủ đề rõ hơn.

📘 2. Tìm ý cho phần phân tích nghệ thuật của truyện

Cốt truyện: Đơn giản hay nhiều kịch tính, có bất ngờ không, từ đó gây hứng thú cho người đọc.
Ngôi kể và điểm nhìn: Ngôi thứ nhất hay ngôi thứ ba; có mượn điểm nhìn của nhân vật nào không; tác dụng trong việc khắc họa tâm lí hoặc tạo sự khách quan.
Tình huống truyện: Có gì đặc biệt, bất ngờ hay éo le, nó có vai trò bộc lộ chủ đề, tính cách nhân vật.
Khắc họa nhân vật: Qua ngoại hình, hành động, ngôn ngữ, lời thoại, suy nghĩ nội tâm, chi tiết gắn với thiên nhiên, đồ vật… Tác dụng là làm nhân vật sống động và gần gũi.
Ngôn ngữ truyện: Giản dị hay tinh tế, giàu hình ảnh hay đậm chất biểu cảm, có kết hợp miêu tả, bình luận; có sử dụng đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm không…
Giọng điệu: Trữ tình, trầm buồn, xót xa, hay dí dỏm, hóm hỉnh. Giọng điệu chi phối cảm xúc người đọc và tạo nên phong cách riêng của nhà văn.

📘 3. Dàn ý bài văn phân tích một tác phẩm truyện/đoạn trích

Mở bài

Giới thiệu tác giả, tác phẩm.
Dẫn vào vấn đề nghị luận.

Thân bài
Hoàn cảnh sáng tác và xuất xứ

Nêu ngắn gọn hoàn cảnh ra đời, trích từ tác phẩm nào.

Nội dung

Tóm tắt cốt truyện và nêu chủ đề:
- Tóm tắt ngắn gọn nội dung.
- Xác định đề tài (cũ hay mới).
- Nêu chủ đề chính.
Phân tích nhân vật:
- Nhân vật chính: Phân tích hoàn cảnh, hành động, suy nghĩ, tâm trạng để rút ra phẩm chất, ý nghĩa tư tưởng. Nêu dụng ý tác giả.
- Nhân vật phụ: Giới thiệu, phân tích vai trò trong tác phẩm, tác động đến chủ đề.

Nghệ thuật

Cốt truyện (đơn giản, kịch tính, tác dụng).
Ngôi kể và điểm nhìn (ngôi thứ nhất, ngôi thứ ba; tác dụng).
Tình huống truyện (nếu đặc sắc, nêu tác dụng).
Cách khắc họa nhân vật (ngoại hình, lời thoại, dòng nội tâm; tác dụng).
Ngôn ngữ truyện (giàu cảm xúc, bóng bẩy, giản dị; tác dụng).
Giọng điệu (trầm buồn, vui tươi, xót xa; tác dụng).

Đánh giá, mở rộng

Tóm tắt giá trị nội dung và nghệ thuật.
Rút ra bài học, thông điệp từ tác phẩm.
Nhận xét phong cách, tư tưởng của tác giả.
Liên hệ, so sánh với các tác phẩm khác cùng đề tài (nếu có).

Kết bài

Khẳng định lại giá trị của tác phẩm.
Nêu cảm nhận cá nhân: tác phẩm gợi trong ta những tình cảm, nhận thức gì.
Sức sống của tác phẩm trong lòng người đọc.

Một bài phân tích tác phẩm truyện đạt yêu cầu cần đảm bảo cả hai phương diện: nội dung và nghệ thuật. Người viết phải biết chọn lọc chi tiết tiêu biểu, triển khai lập luận chặt chẽ, kết hợp cảm nhận cá nhân để bài văn vừa có tính khoa học, vừa có cảm xúc.

———————————-

Học Văn Bằng Công Thức Cùng Cô Diệu Thu – Học chuẩn, thi chuẩn

Hotline: 0833.873.089

Địa chỉ: Ngõ 123, Thuỵ Phương, Bắc Từ Liêm, Hà Nội

Website: https://letrandieuthu.com

#hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu