SỨC SỐNG KỲ DIỆU CỦA NGÔN TỪ TRONG THƠ CA
📜 Ngôn từ là chất liệu tạo nên linh hồn của văn chương, là cây cầu nối giữa tâm hồn nhà thơ và trái tim người đọc. Nhưng không phải mọi con chữ đều mang trong mình sự sống. Cũng là những từ ngữ quen thuộc trong cuộc sống thường nhật, vậy mà khi đi qua bàn tay của người nghệ sĩ, chúng như bừng dậy một linh hồn, một hơi thở mới. Chính vì thế, nhà văn Nga Pautopsky đã từng khẳng định: “Những chữ xơ xác nhất mà chúng ta đã nói đến cạn cùng, mất sạch tính hình tượng đối với chúng ta, những chữ ấy trong thơ ca lại lấp lánh, lại kêu giòn và tỏa hương.” Nhận định ấy là lời ca ngợi diệu lực sáng tạo của ngôn từ trong thơ ca – nơi những điều giản dị nhất trở nên kỳ diệu, nơi ngôn ngữ thường ngày hóa thành tiếng hát của tâm hồn.
📜 Trước hết, câu nói của Pautopsky đề cao khả năng tái sinh hình tượng của ngôn từ trong thơ ca. “Những chữ xơ xác nhất” – đó là những từ ngữ quen thuộc đến mức tưởng như mất hết sức gợi hình, gợi cảm. Nhưng khi được đặt trong không gian thơ, chúng lại “lấp lánh”, “kêu giòn”, “tỏa hương”. Bằng hình ảnh ẩn dụ giàu sức gợi, Pautopsky khẳng định rằng ngôn ngữ thơ không nằm ở từ vựng mới lạ, mà ở cách nhà thơ thổi vào nó một linh hồn mới. Thơ không sáng tạo từ cái chưa từng có, mà từ cái tưởng chừng đã quá quen, bằng cái nhìn, cảm xúc và rung động của một tâm hồn nghệ sĩ.
📜 Quả thật, thơ ca không làm thay đổi mặt chữ, mà làm thay đổi linh hồn chữ nghĩa. Cùng là những từ như “trăng”, “hoa”, “gió”, “mây” – nhưng qua mỗi thi nhân, chúng lại mang sắc thái và tâm tình khác nhau. Trong thơ Nguyễn Du, “trăng” là ánh sáng mộng mị soi chiếu những kiếp người đau khổ:
“Trăng nằm sóng soãi trên cành liễu,
Đợi gió đông về để lả lơi.”
Còn với Hồ Xuân Hương, “trăng” lại là ánh nhìn tinh nghịch, ẩn giấu nét duyên thầm của người phụ nữ:
“Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính.”
Ngôn từ ấy không còn là vật vô tri, mà trở thành biểu tượng của tâm hồn, mang nhịp đập cảm xúc của con người.
📜 Sức sống của ngôn ngữ thơ nằm ở năng lực biểu cảm và gợi hình, nơi mà từng từ, từng âm vang đều có thể đánh thức cả một miền cảm xúc. Thơ Xuân Diệu khiến những từ ngữ giản dị nhất như “hôn”, “yêu”, “xuân”, “tuổi trẻ” rực rỡ như được tưới bằng ánh sáng của đam mê:
“Làm sao sống được mà không yêu,
Không nhớ, không thương một kẻ nào!”
Những từ “yêu”, “thương” vốn quen thuộc, nhưng qua hồn thơ Xuân Diệu, chúng chan chứa sự sống, nhịp tim, hơi thở của con người hiện đại. Còn trong thơ Huy Cận, những chữ tưởng như “xơ xác” lại mang nỗi buồn triết lý sâu thẳm:
“Lòng chim trời ấy ai mà hiểu,
Gió thổi muôn phương biết hướng nào.”
Chính tài năng của người nghệ sĩ đã thổi hồn vào ngôn từ, khiến nó ngân vang, có hình, có hương, có nhịp điệu.
📜 Không chỉ là sự tái sinh của chữ, câu nói của Pautopsky còn nhấn mạnh đến tấm lòng và tài năng của người làm thơ. Từ ngữ trong thơ không đẹp chỉ vì chúng “lấp lánh” ở bề mặt, mà vì chúng kết tinh tình cảm chân thành và cảm xúc mãnh liệt của thi nhân. Khi Tố Hữu viết:
“Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ,
Mặt trời chân lý chói qua tim.”
Chữ “nắng”, “mặt trời” – tưởng chừng quá đỗi bình thường – nhưng dưới ánh sáng của lý tưởng và trái tim say mê, chúng trở nên rực rỡ, bừng sáng một niềm tin. Bởi thế, cái đẹp của ngôn từ thơ không nằm trong hình thức, mà nằm trong sức nóng của trái tim người nghệ sĩ.
📜 Có thể nói, nhận định của Pautopsky là một chân lý bất biến về bản chất của thơ ca: thơ không tạo ra ngôn ngữ mới, mà làm cho ngôn ngữ trở nên mới. Chính nhờ tài năng, cảm xúc và cách nhìn độc đáo, người nghệ sĩ khiến những “chữ xơ xác” sống dậy, trở thành tiếng nói của tâm hồn, kết tinh của cảm xúc, ánh sáng của cái đẹp.
📜 Kết lại, lời nói của Pautopsky không chỉ ca ngợi sức mạnh của ngôn từ thơ ca, mà còn là lời nhắn gửi đến mỗi người cầm bút: hãy yêu thương ngôn ngữ như yêu chính linh hồn mình, bởi chỉ có trái tim chan chứa cảm xúc mới khiến ngôn từ tỏa hương. Thơ ca vì thế mà mãi mãi là vương quốc của cái đẹp, nơi từng chữ, từng âm, từng hình ảnh dù nhỏ bé vẫn có thể mang trong mình ánh sáng của tâm hồn con người.
———————————-
Học Văn Bằng Công Thức Cùng Cô Diệu Thu – Học chuẩn, thi chuẩn
Hotline: 0833.873.089
Địa chỉ: Ngõ 123, Thuỵ Phương, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Website: https://letrandieuthu.com
#hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu