🌾“TIẾNG HÁT MÙA GẶT” CỦA NGUYỄN DUY – BẢN GIAO HƯỞNG CỦA NẮNG, GIÓ, SẮC VÀNG VÀ TIẾNG NGƯỜI
Đồng chiêm phả nắng lên không
Cánh cò dẫn gió qua thung lúa vàng
Gió nâng tiếng hát chói chang
Long lanh lưỡi hái liếm ngang chân trời
Tay nhè nhẹ chút người ơi
Trông đôi hạt rụng hạt rơi xót lòng
Dễ rơi là hạt đầu bông
Công một nén, của một đồng là đây
Mảnh sân trăng lúa chất đầy
Vàng tuôn trong tiếng máy quay xập xình
Rơm vò từng búi rối tinh
Thân rơm rách để hạt lành lúa ơi
Nắng non mầm mục mất thôi
Vì đời lúa đó mà phơi cho giòn
Nắng già hạt gạo thêm ngon
Bưng lưng cơm trắng nắng còn thơm tho
Cám ơn cơn gió vô tư
Quạt đi vù vù rác rưởi vương rơi
Hạt nào lép cứ bay thôi
Gió lên cho lúa sáng ngời mặt gương!
Nguyễn Duy
Nguồn: Tiếng việt lớp 5, tập 2
🌾 Trong nhịp sống bình dị của làng quê Việt Nam, mùa gặt luôn là khoảng thời gian rộn ràng và đẹp đẽ nhất trong năm. Khi nắng vàng tràn xuống đồng chiêm, gió lùa qua những thung lúa chín, con người và thiên nhiên như hòa vào nhau trong bản giao hưởng của lao động. Giữa âm vang ấy, nhà thơ Nguyễn Duy, người vốn nặng lòng với quê hương, đã viết nên bài thơ “Tiếng lúa mùa gặt”, một khúc ca mộc mạc mà sâu lắng, ngợi ca vẻ đẹp của mùa vàng và tôn vinh bàn tay người nông dân Việt Nam.
🌾 Nguyễn Duy là một trong những nhà thơ tiêu biểu của thời kỳ sau chiến tranh, gắn bó với đời sống dân dã và những giá trị nhân văn bền vững. Thơ ông giản dị, trong trẻo, mang âm hưởng dân gian và chứa chan tình yêu con người. “Tiếng lúa mùa gặt” được đưa vào chương trình Tiếng Việt bậc tiểu học, nhưng ý nghĩa của bài thơ vượt ra ngoài khuôn khổ ấy, bởi ẩn trong từng câu chữ là tình yêu lao động và lòng biết ơn sâu sắc với thiên nhiên quê hương.
🌾 Bài thơ mở ra bằng khung cảnh lúa chín, rực rỡ ánh vàng và tràn đầy sức sống:
“Đồng chiêm phả nắng lên không
Cánh cò dẫn gió qua thung lúa vàng
Gió nâng tiếng hát chói chang
Long lanh lưỡi hái liếm ngang chân trời.”
Hình ảnh “đồng chiêm phả nắng” gợi cảm giác ấm áp, tràn trề năng lượng. “Cánh cò dẫn gió qua thung lúa vàng” là nét vẽ thật mềm mại, vừa quen thuộc vừa thơ mộng. Giữa cảnh đó, “lưỡi hái liếm ngang chân trời” là một sáng tạo độc đáo, biến dụng cụ lao động thành đường cong ánh sáng, biểu tượng cho niềm vui gặt hái. Mọi thứ trong khổ thơ đều sống động, kết nối với nhau bằng một sợi dây vô hình, đó chính là niềm hân hoan của con người trong mùa thu hoạch.
🌾 Từ không gian rực rỡ, bài thơ chuyển sang giọng điệu nhẹ nhàng, tha thiết khi tả cảnh gặt lúa:
“Tay nhè nhẹ chút người ơi
Trông đôi hạt rụng hạt rơi xót lòng
Dễ rơi là hạt đầu bông
Công một nén, của một đồng là đây.”
Người nông dân hiện lên thật ân cần, tỉ mỉ. Họ “nhè nhẹ” từng nhát liềm, sợ làm rơi mất “hạt đầu bông” – những hạt đầu tiên, nặng trĩu công sức. Câu thơ “Công một nén, của một đồng là đây” không chỉ là lời nhắc giữ gìn hạt lúa mà còn là triết lý giản dị về giá trị lao động, rằng thành quả nào cũng đáng quý bởi nó chứa mồ hôi và tấm lòng người làm ra.
🌾 Niềm vui được mùa tiếp tục lan tỏa trong khổ thơ tuốt lúa:
“Mảnh sân trăng lúa chất đầy
Vàng tuôn trong tiếng máy quay xập xình
Rơm vò từng búi rối tinh
Thân rơm rách để hạt lành lúa ơi.”
Cảnh tuốt lúa hiện ra vừa rộn ràng vừa ấm áp. Âm thanh “xập xình” của máy quay gợi nhịp điệu sôi nổi, vui tươi của lao động. Đặc biệt, hình ảnh “thân rơm rách để hạt lành” là một ẩn dụ đầy xúc động. Ngay cả rơm, phần tưởng như bỏ đi, cũng góp phần giữ gìn và nâng niu hạt lúa. Ở đây, Nguyễn Duy không chỉ ca ngợi mùa vàng mà còn ngợi ca cả sự hy sinh thầm lặng, biểu tượng cho tấm lòng nhẫn nại, chịu thương chịu khó của người nông dân.
🌾 Tiếp nối mạch thơ ấy, khổ thứ tư đưa người đọc đến công đoạn phơi khô:
“Nắng non mầm mục mất thôi
Vì đời lúa đó mà phơi cho giòn
Nắng già hạt gạo thêm ngon
Bưng lưng cơm trắng nắng còn thơm tho.”
Người nông dân hiểu rõ từng quy luật của tự nhiên. Họ chờ “nắng già” để hạt “giòn” và “ngon” hơn, như thể cùng thiên nhiên hoàn thiện hạt gạo. Câu thơ “Bưng lưng cơm trắng nắng còn thơm tho” là kết tinh của cảm xúc biết ơn. Trong từng hạt cơm trắng là nắng trời, là mồ hôi, là công sức và tình yêu của người làm ra nó. Đó là vẻ đẹp giản dị nhưng thiêng liêng của cuộc sống.
🌾 Khổ thơ cuối cùng khép lại bài thơ bằng lời cảm ơn chân thành và trong trẻo:
“Cám ơn cơn gió vô tư
Quạt đi vù vù rác rưởi vương rơi
Hạt nào lép cứ bay thôi
Gió lên cho lúa sáng ngời mặt gương!”
Nguyễn Duy đã nhân hóa “cơn gió vô tư” như người bạn đồng hành của mùa gặt. Gió góp phần “quạt đi rác rưởi”, làm hạt lúa sáng bóng cũng như thiên nhiên góp phần làm đẹp cho đời. Hình ảnh “mặt gương” kết lại bài thơ thật lung linh, phản chiếu niềm vui thu hoạch, ánh sáng của sự đủ đầy và cả tâm hồn trong trẻo của người lao động.
🌾 Toàn bài thơ là một bản giao hưởng của sắc vàng, nắng, gió và tiếng người. Ngôn từ mộc mạc, hình ảnh gợi cảm, nhịp thơ đều đặn, âm hưởng dân gian, tất cả làm nên nét duyên riêng của Nguyễn Duy. Bài thơ không chỉ tái hiện trọn vẹn một mùa gặt mà còn khẳng định giá trị lao động, ca ngợi sự hòa hợp giữa con người với thiên nhiên, gieo vào lòng người đọc lòng biết ơn với hạt cơm quê nhà, kết tinh của bao công sức và tình thương.
🌾 Khép lại “Tiếng lúa mùa gặt”, ta như còn nghe vang vọng âm thanh rộn ràng của đồng quê trong nắng vàng rực rỡ. Đó là tiếng hát của đất trời, của con người, của niềm vui lao động và hạnh phúc bình dị. Với giọng thơ ấm áp và hồn hậu, Nguyễn Duy đã gửi gắm trong từng vần thơ một tình yêu quê hương sâu đậm, để mỗi khi cầm bát cơm trắng trên tay, ta biết cúi đầu cảm tạ, cảm tạ đất trời, người trồng lúa và cả những điều nhỏ bé nhưng quý giá của cuộc sống.
Nguồn ảnh minh họa: Sưu tầm
———————————-
Học Văn Bằng Công Thức Cùng Cô Diệu Thu – Học chuẩn, thi chuẩn
Hotline: 0833.873.089
Địa chỉ: Ngõ 123, Thuỵ Phương, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Website: https://letrandieuthu.com
#hocvanbangcongthuc #cogiaodieuthu